Het Wetvoorstel bevorderen samenwerking en rechtmatige zorg (Wbsrz) ligt op dit moment nog bij de Tweede Kamer. Het wetsvoorstel is controversieel verklaard na de val van kabinet-Rutte III. Een belangrijk onderdeel van het wetsvoorstel is het Informatieknooppunt Zorgfraude (IKZ). Het IKZ, dat al enkele jaren bestaat als samenwerkingsverband, krijgt met de wet een eigen wettelijke grondslag waardoor het voor aangesloten ketenpartners makkelijker wordt om er informatie mee uit te wisselen. Gemeenten zijn een belangrijke ketenpartner als uitvoerder van Wmo en Jeugdzorg. Met de wet wordt uitwisseling met IKZ ook minder vrijblijvend. Om deze samenwerking goed te kunnen faciliteren krijgt het IKZ 2.0 een nieuw zaaksysteem.
Ter voorbereiding op de implementatie van de Wbrsz en het nieuwe zaaksysteem van het IKZ is door VNG een verkennend onderzoek uitgevoerd naar de huidige uitvoeringspraktijk van gemeenten op het gebied van voorkomen, signaleren en aanpakken van zorgfraude. Dit onderzoek is uitgevoerd in de periode september tot en met december 2021. Het onderzoek is een verdieping van de eerder opgestelde Uitvoeringstoets Wet bevorderen samenwerking en rechtmatige zorg uit 2020.
Uit het onderzoek blijkt weinig gemeenten of regionale samenwerkingen alle stappen voor een goede en duurzame aanpak van zorgfraude volledig heeft ingericht. Daarbij blijkt informatie-uitwisseling met IKZ niet het belangrijkste knelpunt in de uitvoeringspraktijk te zijn. Gemeenten missen in de huidige samenwerking met IKZ een duidelijke meerwaarde van de informatie-uitwisseling en zicht op de voortgang, doorlooptijd en gezette stappen na een gedane melding ontbreekt bij de gemeente. Goede samenwerking met regionale partners blijkt effectiever.
Belangrijke knelpunten voor gemeenten in een effectieve aanpak van zorgfraude zijn:
- Het ontbreken of onvoldoende scherp zijn van gemeentelijke visie en kaders op zorg en toezicht, om effectief te kunnen sturen & handhaven;
- Het ontbreken van goede ondersteunende IT-systemen voor het oppakken en verwerken van signalen. Hierdoor wordt informatie ongestructureerd bijgehouden en kan informatie niet goed (her)gebruikt worden en kunnen bijvoorbeeld ook bewaartermijnen niet goed worden gehanteerd;
- Onvoldoende capaciteit om alle signalen nader te onderzoeken, waardoor prioritering essentieel is;
- Onduidelijkheid bij toezichthouders en handhavers over welke informatie mag worden gedeeld met derden, door ingewikkelde wetgeving en gebrek aan eenduidige uitleg;
- Bij handhaving is de gemeente ook afhankelijk van partners zoals het zorgkantoor, politie en het OM. Door beperkte capaciteit en prioriteit bij deze partners blijven veel onderzoeken momenteel liggen.