Nummer 9, 2016

Auteur: Cindy Castricum

Fractievoorzitter Frans Nederstigt van de ChristenUnie in Teylingen pleitte vorige week in de Volkskrant voor het instellen van een gemeentelijke ombudsman voor het sociaal domein. Het VNG Magazine Panel is verdeeld, hoewel de meerderheid er geen voorstander van is. ‘Er zijn voldoende mogelijkheden om je verhaal te doen dan wel te halen.’

Elke gemeente is verplicht een ombudsfunctie te hebben. Een aantal grote steden, zoals Amsterdam en Rotterdam, heeft een eigen ombudsman en er zijn ook gemeenten die dit regionaal geregeld hebben.

280 gemeenten hebben zich aangesloten bij de Nationale ombudsman. Als inwoners een klacht hebben over de door de gemeente geleverde zorg kunnen ze zich vaak eerst wenden tot de gemeenten zelf, waar veelal een klachtenregeling geldt.

Een onafhankelijke zorgombudsman, zo stelt Nederstigt, zou de gemeente gevraagd en ongevraagd van advies kunnen voorzien over de gemeentelijke ondersteuning in het sociaal domein. ‘Daarmee biedt een ombudsman niet alleen een luisterend oor, maar is hij of zij ook in staat om te kijken naar oplossingen en om gemeenteraden beleidsmatig en procedureel te adviseren over het aanpassen van de regelgeving’, aldus Nederstigt.

Toos Bierhoff (Progressief Westerveld), Raadslid Westerveld
‘Juist de kwetsbaren zijn degenen die hulp nodig hebben binnen het sociaal domein, bijvoorbeeld van een speciale ombudsman.’

Het VNG Magazine Panel is behoorlijk verdeeld over de vraag of elke gemeente een ombudsman speciaal voor het sociaal domein moet instellen. De meerderheid vindt het onzin, maar toch ziet een derde van de respondenten zo’n lokale zorgombudsman wel zitten. Volgens het Zwolse raadslid Orhan Cetin van de fractie-Cetin betreft het vaak mensen die met meerdere belemmeringen tegelijk te maken hebben. ‘Die situatie vraagt een aparte ombudsfunctie.’ PvdA-raadslid John Haverdil uit Oude-IJsselstreek is ‘sterk voorstander’ van een gemeentelijke ombudsman voor het sociaal domein net als Toos Bierhoff, raadslid van Progressief Westerveld. ‘Juist de kwetsbaren zijn degenen die hulp nodig hebben binnen het sociaal domein, bijvoorbeeld van een speciale ombudsman’, aldus Bierhoff.

Erik Haverkort (VVD), Raadslid Lochem
‘Er zijn diverse loketten: de gemeente, vertrouwenspersoon, de Wmo-raad, de cliëntenraad van de sociale dienst et cetera. Dat is meer dan genoeg.’

Meer dan genoeg

De tegenstanders zijn in de meerderheid. Volgens VVD-raadslid Jenny Elbertsen uit Apeldoorn is in haar gemeente de ombudsfunctie al aanwezig ‘en hoeft er niet per onderwerp een specialisatie te zijn’. Raadsgriffier Toon Cornelissen uit Boxtel wijst op de ‘onnodige versnippering’ die het zal opleveren en raadslid Marcel Companjen van de ChristenUnie in Harderwijk vreest dat een aparte ombudsman voor het sociaal domein zal leiden tot een veelheid aan klachten. ‘Bovendien zijn er nu voldoende mogelijkheden om je verhaal te doen dan wel te halen’, stelt Companjen. Dat beaamt Rob Posthumus, burgemeester van de Noord-Hollandse gemeente Koggenland, die aangeeft dat de Wmo-raad hierin al een rol vervult. ‘Een tweede ombudsfunctie lijkt me niet nuttig.’

Erik Haverkort, VVD-raadslid in Lochem: ‘Er zijn diverse loketten: de gemeente, vertrouwenspersoon, de Wmo-raad, de cliëntenraad van de sociale dienst et cetera. Dat is meer dan genoeg.’

Hennie Huisman (VVD), wethouder Texel
‘Over het algemeen wordt via het informele circuit een signaal afgegeven. Daardoor zijn er weinig klachten via de formele routing.’

Wethouder Hennie Huisman (VVD) van de gemeente Texel is het met hem eens. ‘Wij hebben een klachtenregeling en een bezwaar- en beroepsprocedure. Ook biedt MEE (met wie we een contract hebben) onafhankelijke ondersteuning en juridisch advies aan mensen bij klachten. We hebben geen lokale of regionale ombudsman, maar de weg naar de Nationale ombudsman staat open voor klachtenprocedures. Dit zijn de formele wegen die te bewandelen zijn. In de praktijk wenden mensen zich meestal eerst tot de wethouder, tijdens het spreekuur, of tot raadsleden, mensen van de welzijnsstichting en leden van de Adviesraad Sociaal Domein, voorheen de Wmo Adviesraad.’

Volgens Huisman functioneert dit naar behoren. ‘Over het algemeen wordt via het informele circuit een signaal afgegeven. Daardoor zijn er weinig klachten via de formele routing.’

Nagenoeg alle respondenten zijn van mening dat de manier waarop de gemeente het nu geregeld heeft goed functioneert. Een enkeling heeft ‘geen idee’ (Haverkort) en ook Cetin weet niet hoe dit momenteel verloopt. ‘Er komen te weinig signalen uit het werkveld bij de gemeenteraad’, stelt hij. ‘De raad wordt voornamelijk via het college geïnformeerd.’

Het VNG Magazine Panel bestaat momenteel uit meer dan zestig burgemeesters, wethouders, raadsleden en gemeenteambtenaren. Met enige regelmaat leggen wij hun een aantal vragen voor, die als basis dienen voor een artikel. Wilt u ook uw mening geven over actuele kwesties? Meld u dan aan via panel@vngmagazine.nl.