De pilots Uitvoeringskracht en Arbeidsmarktkrapte en de thema's waar de pilots zich op richten vormen een interessant startpunt voor onderzoek. Tijdens de uitvoeringsfase van de 15 pilots zijn daarom parallel vier onderzoekslijnen gestart:
1. De 15 pilots en de gerealiseerde impact van de VNG- aanpak
Onderzoeksdoel en -vraag
Los van de resultaten van de pilots zelf, wil de VNG ook graag onderzoeken of de gekozen aanpak meerwaarde heeft. Nieuw is namelijk dat de pilot-gemeenten niet alleen een financiële bijdrage hebben gekregen, maar ook een beroep kunnen doen op de expertise en ervaring van medewerkers van de VNG. Daarnaast worden de pilotgemeenten ondersteund door een pilotteam dat waar wenselijk begeleiding biedt aan de pilots zelf, maar ook kennisdeling tussen de pilots stimuleert en helpt bij opschaling van de resultaten naar andere gemeenten.
De onderzoeksvraag luidt dan ook: In hoeverre helpt de gekozen aanpak (subsidie én ondersteuning) om de uitvoeringskracht te vergroten.
Tijdens de pilotperiode wordt op verschillende momenten kwalitatief onderzoek gedaan.
2. Samenstelling van 'bloemlezing': een visie op de (toekomstige) waarde en de waardering van de gemeenteambtenaar
Onderzoeksdoel, -aanpak en vraag
De wens bestaat om een visie te geven op de – toekomstige – waarde en waardering van de gemeenteambtenaar.
De focus ligt op de vraag 'welke vorm van aandacht en waardering voor medewerkers bevordert de uitvoeringskracht en in wat voor soort organisatie komt die waarde en waardering het beste tot zijn recht?'.
Deze visie wordt samengesteld vanuit bestaande onderzoeken en bronnen die zijn verschenen rond het (toekomstige) bestaan (werk, waardering) van de gemeenteambtenaar, hoe diens werk is georganiseerd, wat ambtenaren zelf belangrijk vinden, etc. Daarna worden reflecties opgehaald van experts en worden handelingsperspectieven toegevoegd om te komen tot de in de visie genoemde situaties.
NB: Er is en wordt veel geschreven over het werk van ambtenaren. In arbeidsmarktvraagstukken gaat het vaak ook over (financiële) beloning en functiewaardering. Naast de hier genoemde onderzoekslijnen wordt een inventarisatie gemaakt van de functiewaarderingssystemen die binnen gemeenten worden gebruikt en wat de ervaringen daarmee zijn.
3. De beklijving van veranderinitiatieven binnen de gemeentelijke organisatie
Onderzoeksdoel, - aanpak en vraag
In eerste instantie was het idee om het onderzoek naar de wijze waarop de initiatieven die zijn gestart ook beklijven, te doen onder de 15 pilots. Bij nader inzien is het logischer om dat te doen bij deGemeenteDelers-projecten die sinds 2021 in beeld zijn gekomen als succesvolle initiatieven. In hoeverre zijn die initiatieven succesvol ingebed in de organisatie, en hebben ze tot een blijvende, succesvolle verandering geleid? Welke factoren in de aanpak leidden tot deze succesvolle verandering? Zijn er ook factoren die ervoor zorgen dat het niet lukt? Wat kunnen we hieruit leren voor toekomstige projecten? Kunnen we die al meegeven aan de 15 pilots, zodat een grotere kans op succes wordt gegenereerd?
4. Het bekrachtigen van de nieuwe garde gemeenteambtenaren
Onderzoeksdoel, - aanpak en vraag
Met het oog op de toekomst willen we ervoor zorgen de nieuwe garde gemeenteambtenaren in een organisatie terecht komt waarin hun kwaliteiten het beste tot hun recht kunnen komen. Hiervoor is het nodig om het gesprek tussen de generaties op gang te brengen.
Samen met een groeiende delegatie aan jonge ambtenaren wordt een beweging op gang gebracht waarin 'waarderend onderzoekende' gesprekken tussen jonge/nieuwe en oude/ervaren ambtenaren plaatsvinden. De uitkomsten van deze gesprekken worden vastgelegd en moeten antwoorden bieden op de onderzoeksvragen als:
Wat heeft de nieuwe garde nodig om hun rol optimaal te vervullen qua werkprocessen en instrumenten, competenties, waardering, etc.
Hoe biedt de staande organisatie het beste 'groeipad' voor diegenen die het stokje gaan overnemen?
Hoe creëert de organisatie het beste (speel)ruimte, kansen, perspectief en mogelijkheden voor de nieuwe generatie medewerkers?