Soms ontstaan er financiële problemen als mensen een Participatiewet-uitkering ontvangen in combinatie met een Wlz 'volledig pakket thuis' (VPT). Dit heeft te maken met de wijze waarop de zorgaanbieder omgaat met levering van de voeding, als onderdeel van het VPT. Sommige zorgaanbieders bieden een maaltijdvoorziening aan cliënten met een Wlz VPT, dan is de maaltijd duidelijk onderdeel van de zorg en ondersteuning. Sommige aanbieders storten een maaltijdvergoeding op de rekening van de cliënt, waarmee zelf in maaltijd kan worden voorzien. Op die manier geven zij cliënten die zelfstandig kunnen koken ook de mogelijkheid om dat te (blijven) doen.
Problemen in de financiële situatie van de cliënt
Bij deze laatste groep ontstaan soms problemen in de financiële situatie van de cliënt, omdat de gemeente deze maaltijdvergoeding meerekent als inkomsten bij het vaststellen van de hoogte van de uitkering. Deze inwoners betalen echter ook een ‘lage eigen bijdrage’ aan het CAK van minimaal € 184 per maand. Dat is een forse hap uit de uitkering die deze cliënten ontvangen. Maar daarvoor ontvangen zij dus ook ondersteuning en zorg en een aantal diensten zoals voeding, schoonmaak en een wasvoorziening.
Hieronder lichten we toe welke ruimte de wet niet/wel aan gemeenten biedt om deze financiële problemen te voorkomen.
A. Het is wettelijk gezien niet mogelijk om standaard af te zien van een korting op de bijstand
Gemeenten moeten bij de berekening van de uitkering de middelen van een inwoner vaststellen. Bij het bepalen van de hoogte van een uitkering moet de gemeente op grond van de Participatiewet kijken naar de middelen (of inkomen) waarover een inwoner beschikt. Het is vaste rechtspraak van de CRvB dat (periodieke) stortingen op een bankrekening van een bijstandsontvanger in beginsel als in aanmerking te nemen middelen worden beschouwd.
In lid 2 van artikel 31 van de Participatiewet staat opgesomd welke inkomsten niet tot de middelen van de inwoner worden gerekend. Daar wordt voedingsgeld vanuit een VPT niet genoemd. De Participatiewet heeft met deze opsomming de bedoeling gehad dat die opsomming uitputtend was. Dat betekent dat gemeenten niet de ruimte hebben om buiten de in artikel 31 lid 2 genoemde regelingen, een regeling in hun verordening op te nemen en daarvan te bepalen dat die niet tot de middelen worden gerekend.
B. In bijzondere situaties is het wel mogelijk om af te zien van een korting op de bijstand
De wet biedt wel ruimte om op grond van de individuele situatie van de inwoner te besluiten het voedingsgeld niet mee te rekenen als inkomsten:
- Op grond van artikel 18, lid 1 van de Participatiewet stemt het college de bijstand af op de omstandigheden, mogelijkheden en middelen van de belanghebbende.
- Op grond van het lid 8 van artikel 58 kan het college besluiten om geheel of gedeeltelijk van terugvordering af te zien als daarvoor dringende redenen aanwezig zijn.
Het is vaste rechtspraak van CRvB dat individuele afstemming in de vorm van een verlaging alleen mogelijk is in zeer bijzondere situaties
Advies VNG
De VNG adviseert gemeenten om altijd een individuele beoordeling te doen in de gevallen waar een inwoner voedingsgeld ontvangt van een zorgaanbieder. Pas als uit deze individuele beoordeling blijkt dat de inwoner in financiële problemen komt, kan de gemeente afwijken van de wet. Concreet zijn daarbij verschillende mogelijkheden denkbaar:
- het voedingsgeld niet meerekenen als inkomsten
- het verstrekken van Bijzondere Bijstand ter compensatie van de eigen bijdrage Wlz
NB: gemeenten weten niet altijd dat een inwoner een Wlz-indicatie heeft en deze verzilverd in de vorm van een VPT. Het is daarom goed mogelijk dat pas op een later tijdstip wordt ontdekt dat een inwoner voedingsgeld ontvangt van de zorgaanbieder, als onderdeel van zijn of haar zorg.
Inwoners zijn ook niet altijd op de hoogte van de verplichting om deze voedingsbijdrage door te geven, ze zien de bijdrage zien als onderdeel van de zorg en niet als inkomsten. Om financiële problemen te voorkomen, adviseren we gemeenten daarom om coulant te handelen in deze situaties en niet terug te vorderen maar vanaf de ontdekking te handelen.