Financiële vragen
-
- Alle 15 onderdelen van de brede regeling betreffen extra beschikbaar gestelde middelen ten opzichte van de vorige kabinetsperiode, behalve: Lokaal Sportakkoord (eerder via een eigenstandige Specifieke uitkering), Brede Regeling Combinatiefuncties (eerder via een decentralisatie-uitkering), Terugdringen gezondheidsachterstanden (eerder onder de noemer GIDS voor 150 gemeenten een decentralisatie-uitkering) en Kansrijke Start (eerder via een decentralisatie-uitkering).
- Voor deze vier onderdelen én voor Valpreventie en Mantelzorg geldt bovendien dat het om structurele middelen gaat.
- Enkele onderdelen in de brede regeling hebben financiering t/m 2025. Dat geldt voor Mentale Gezondheid, de Aanpak overgewicht en obesitas, Leefomgeving, en Opgroeien in een kansrijke omgeving & Vroegsignalering Alcoholproblematiek, Eén tegen Eenzaamheid, Versterking kennis- en adviesfunctie GGD en Coördinatiekosten regionale aanpak preventie. Op pagina 38 van het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) ziet u bovenstaande informatie openbaar in een tabel verwerkt voor alle 15 onderdelen van de Brede SPUK. Dat geeft een handig overzicht.
-
- In de bestuurlijke akkoorden is afgesproken dat de activiteiten goed gevolgd worden. Dit gebeurt zowel via SiSa, als via monitoring en evaluatie.
- Jaarlijks vult u als gemeente de SiSa-verantwoording in. In 2027 vindt er een eenmalige eindafrekening plaats over de totale periode. Een overzicht van de indicatoren kunt u hier vinden.
- Algemene informatie over SiSa verantwoording vindt u op Single information, Single audit (SiSa) | Financiën gemeenten en provincies | Rijksoverheid.nl.
- Middels de SiSa-systematiek kan er nauwkeurig worden gevolgd op welke onderdelen gemeenten alle toegekende middelen hebben kunnen inzetten en waar onderbesteding plaatsvindt. We gaan graag tijdens de looptijd van de regeling al met gemeenten in gesprek over hoe de uitvoering verloopt en waar zij mogelijk tegenaan lopen.
-
- In het Coalitie akkoord zijn afspraken gemaakt over de doelen van verschillende onderdelen in de brede SPUK. Hier zijn middelen aan toegekend, die specifiek aan die doelen besteed moeten worden;
- Om de integraliteit en overlap in doelen die er tussen de onderdelen is te faciliteren, is er gekozen om 15% van een onderdeel uit hetzelfde hoofdthema in te kunnen zetten voor een ander onderdeel binnen dat hoofdthema.
- Inhoudelijk is het zeker mogelijk om de verschillende onderdelen aanvullend op elkaar in te zetten. Zo kan een Buurtsportcoach ondersteunend zijn aan Eén tegen eenzaamheid of het bevorderen van Valpreventie en draagt Aanpak overgewicht en obesitas bij aan het terugdringen van gezondheidsachterstanden.
- Van gemeenten wordt gevraagd deze combinaties in te zetten. Dat stimuleren we door thema’s en onderdelen die veel raakvlakken hebben, samen te brengen in één regeling.
-
In 2023 mag 20% van het toegekende budget van de Brede SPUK worden meegenomen naar 2024 voor het betreffende onderdeel, omdat gemeenten per 1 januari 2023 nog geen zekerheid hadden over de middelen en de hoogte van het aan te vragen bedrag. Voor de opvolgende jaren is dit al bekend. Besluitvorming op dit punt is gebaseerd op doelmatigheid van besteding.
-
- Van 2023 naar 2024 mag er maximaal 20% worden doorgeschoven. Dit is geregeld omdat gemeenten relatief laat de beschikking over de middelen krijgen in 2023.
- Het Rijk wil het risico op het stuwen van middelen tegengaan in tijden waarin middelen schaarser worden. Daarnaast komt het vaker voor dat middelen uiteindelijk niet uitgegeven worden nadat deze zijn meegenomen naar een opvolgend jaar. Dat wordt hiermee voorkomen.
-
- In het thema Gezondheid en sociale basis, staat het programma ‘opgroeien in een kansrijke omgeving’. Dit gaat over middelengebruik breed, waaronder roken.
- Tabaksontmoediging heeft vooralsnog geen specifiek geoormerkt geld in de brede SPUK. Wel zijn er andere meer algemene thema’s waaronder inzet op tabaksontmoediging geschaard kan worden. Zo is er bijvoorbeeld het programma ‘opgroeien in een kansrijke omgeving’. Dit programma stelt zich tot doel middelengebruik te verminderen. Roken valt hier ook onder. Ook is er binnen de Brede SPUK ook geld voor de preventie-infrastructuur en voor het verkleinen van gezondheidsverschillen. Daarnaast wordt in samenwerking met GGD GHOR Nederland in enkele gemeenten gewerkt aan pilots voor rookvrij leven in aandachtswijken.
-
De voorwaarden waaronder de gemeente de middelen voor IZA en GALA kan ontvangen staan in de gelijknamige ministeriële (SPUK)regelingen. Er is geen wettelijke verplichting voor de gemeente om voor de uitgifte van deze middelen een aparte verordening te maken. De gemeente heeft wel de bevoegdheid om een verordening te maken op grond van artikel 147 Gemeentewet, maar de VNG raadt dit niet aan.
Ons advies is om de middelen vooral door middel van de subsidieverlening te verstrekken aan organisaties die daarvoor activiteiten uitvoeren. We raden aan om activiteiten te subsidiëren via al bestaande lokale verordeningen. Dat is in de eerste plaats de Algemene subsidieverordening en daarnaast eventuele meer specifieke verordeningen zoals bijvoorbeeld die voor de subsidiëring van sportaccommodaties of sportactiviteiten.
-
Het klopt dat de verwachte besparing is ingeboekt. De besparingen in de Wmo (GF), Wlz en Zvw zijn opgenomen in de Startnota, maar ook in de ontwerpbegroting VWS 2023 (zie p. 187 voor de besparing in het Wlz-kader en p. 175 voor de besparing in het Zvw-kader). Hieronder zijn de desbetreffende reeksen inzichtelijk gemaakt.
- Valpreventie bij 65-plussers (Zvw) 0,0 ‒ 50,0 ‒ 80,0 ‒ 95,0 ‒ 102,8
- Valpreventie bij 65-plussers (Wlz) 0,0 ‒ 20,0 ‒ 30,0 ‒ 35,0 ‒ 37,8
De besparingen in de Wlz en Zvw hebben verder geen directie impact voor gemeenten. De besparing in het Gemeentefonds daarentegen wel. U ontvangt via de brede SPUK in 2023 t/m 2026 middelen om uitvoering te geven aan valpreventie.
-
De regeling Specifieke uitkering lokale preventieakkoorden loopt nog één jaar door in 2023 en wordt niet opgenomen in de Brede SPUK. Vanaf 2024 is preventie breed onderdeel van de budgetten in de Brede SPUK: de doelen en uitvoeringsactiviteiten zitten verweven in de totaliteit van de onderdelen van de gehele SPUK.
-
De middelen uit de brede specifieke uitkering ontvangt u per aangevraagd onderdeel. Daar staat een specifieke doel tegenover waar u de middelen aan kunt besteden. Via SiSa gaat u deze ook jaarlijks verantwoorden per onderdeel. Het is daarom raadzaam de financiële administratie per onderdeel in te richten, zodat u goed overzicht houdt.
Financiën
-
De VNG stimuleert gemeenten dit extra contactmoment in te voeren. GGD Nederland i.s.m. het NCJ en ActiZ ondersteunt JGZ-organisaties bij het daadwerkelijk vormgeven van het contactmoment en bevordert de lokale samenwerking. GGD Nederland zal monitoren in hoeverre het landelijke aanbod wordt gerealiseerd en hoe het extra contactmoment vorm heeft gekregen. Het toezicht op onder andere de contactmomenten is belegd bij de IGZ.
-
Het bedrag wordt overgeboekt naar het Gemeentefonds en toegevoegd aan de Decentralisatie-uitkering Centra voor Jeugd en Gezin. Verdeling van het bedrag over de gemeenten vindt plaats aan de hand van de verdeelcriteria van deze decentralisatie-uitkering. De maatstaven voor onderdeel 1 jeugdgezondheidszorg, worden gehanteerd.