In een bocht loopt de Waddenzeedijk om het dorp Wierum. De kille wind van zee speelt met de rode baard van wethouder Aant Jelle Soepboer, gemeente Noardeast-Fryslân. Garnalenvisserij is hier een belangrijk middel van bestaan, vertelt hij. De vissers hebben een onmogelijk dilemma. Ze moeten investeren in schone motoren voor hun visvergunning. Maar op het ministerie weet niemand of de visserij in de toekomst kan doorgaan vanwege de natuurbescherming. Vissers lopen het risico te investeren in een bodemloze put. Als de visserij zou verdwijnen, valt ook het doek voor de visafslag in Lauwersoog, voor toeleveranciers en visverwerkende bedrijven.
Bijna 46.000 mensen wonen in de uitgestrekte gemeente met één stad, Dokkum, en 52 dorpen en buurtschappen. In het lege landschap zijn reguliere buslijnen verdwenen. Met een beetje geluk kunnen bewoners de Opstapper gebruiken. Die rijdt vanuit een kern naar een overstappunt. Onrendabel is ook de verzwaring van het elektriciteitsnet. Bedrijven en werkgevers zijn ervan afhankelijk om te kunnen verduurzamen. Zonder stroom kunnen ze niet van het gas af. In een van de dorpen valt de verduurzaming van een blok sociale woningen van de haak. Geen subsidie vanwege de te kleine, niet optimale schaal.

De ongelijkheid tussen regio’s moet prominenter op de agenda komen

De logica van Haagse macromodellen, geënt op maximaal rendement uit investeringen, pakt slecht uit in plattelandsregio’s. Dat is ook de boodschap van het rapport Elke regio telt! van Rli, RVS en ROB. Onderzoekers stellen vast dat er grote, onwenselijke verschillen zijn tussen regio’s. In plattelandsregio’s is de levensverwachting lager, evenals als het gemiddeld inkomen. Er zijn minder scholen, ziekenhuizen en openbaar vervoer. Jonge mensen trekken weg, winkels sluiten; er is een spiraal van verschraling. Inwoners herkennen zich niet meer in de overheid. De adviesraden vinden dat het rijk langjarig moet investeren in regionale ontwikkeling en in spreidingsbeleid. Het rijksbeleid zou meer gericht moeten zijn op brede welvaart in alle regio’s.
Soepboer pleit ervoor dat de VNG het voortouw neemt met een nieuwe commissie voor de leefbaarheid van het landelijk gebied. Op zichzelf komt het onderwerp in elke commissie wel op tafel, maar de ongelijkheid tussen regio’s is urgent en moet prominenter op de agenda komen. De VNG neemt het pleidooi uit Noardeast-Fryslân ter harte. Plattelandsgebieden ondervinden te vaak onevenredige schade door wetgeving. De gemeenten hebben geld en regelruimte nodig voor lokale maatwerkoplossingen, waarbij de leefwereld centraal staat in plaats van sectorale regelgeving. Hoe precies? Laten we erover nadenken, want als het op zoveel plaatsen spaak loopt, moet de overheid het beter gaan doen.