Benoeming commissieleden
-
Het is niet bekend of gemeenten een tijdelijke raadscommissie instellen ten behoeve van de voortgang van werkzaamheden in de periode tussen de dag van de gemeenteraadsverkiezingen en de dag waarop de nieuwe raad wordt geïnstalleerd. U kunt de vraag aanbrengen op het online VNG-forum Gemeenterecht. Via dit forum kunnen gemeenten informatie uitwisselen en kennis delen. U kunt zich voor dit Forum aanmelden door middel van bijgevoegde link.
-
De raad kan burgerraadsleden in commissies benoemen. Grondslag daarvoor is artikel 82 lid 3 Gemeentewet. Commissieleden, evenals raadsleden, moeten voldoen aan hetgeen is bepaald in de artikelen 10, 11, 12 en 13 van de wet. Dit betekent onder andere dat zij achttien jaar moeten zijn, over een geldige verblijfstitel moeten beschikken, hun nevenfuncties openbaar moeten maken en geen functie als bedoeld in artikel 13 van de wet mogen vervullen. Om te beoordelen of wordt voldaan aan de eisen van de wet ligt het voor de hand om gebruik te maken van een geloofsbrievenonderzoek. Het verdient aanbeveling dit onderzoek uit te laten voeren door de commissie die voor raadsleden en wethouders het op basis van artikel V 4 van de Kieswet verplichte geloofsbrievenonderzoek uitvoert. De vereisten die onderzocht moeten worden zijn immers gelijk. Dit onderzoek (alleen naar de niet-raadsleden) gaat vooraf aan het raadsbesluit waarmee de commissieleden benoemd worden.
-
De raad legt in een verordening vast wat de vergoeding is voor de burgerraadsleden. Op grond van artikel 99 Gemeentewet is de gemeente verplicht een vergoeding uit te betalen voor deelname aan een commissie. Dit bepaalt de gemeente, niet de fractie. Het is krachtens de Gemeentewet niet toegestaan om geen vergoeding aan een burgerraadslid te betalen.
-
In ons modelreglement van orde op de raadscommissies wordt in artikel 4 bepaald dat de commissieleden door de raad op voordracht van de fracties worden benoemd. Hieruit valt te concluderen dat voordat deze benoeming heeft plaastgevonden de betreffende personen formeel nog geen commissielid zijn. Het is aan te raden om de gemeentelijke reglement van orde te raadplegen om te kijken wat de raad hieromternt heeft bepaald.
-
Formeel is er geen probleem omdat een stagiair zowel op Rijks- als op gemeentelijk niveau geen ambtenaar is in de zin van de wet. Er is (nemen wij aan) ook geen sprake van een arbeidsovereenkomst, maar van een stageovereenkomst met de betreffende persoon. Wel kan het zo zijn dat een verordening op de gebiedscommissies in uw gemeente nog bijzondere bepalingen over dit onderwerp bevat. Als ook dat niet het geval is, bestaat er op formeel gebied op geen enkel onderdeel een probleem. Materieel ligt dat waarschijnlijk anders omdat zowel de stagiair, maar ook de bestuurder zich ongemakkelijk kan voelen bij controle door een stagiair in de organisatie. Het zou in ieder geval, ook met het oog op de vigerende gedragscodes, voor de hand liggen dat het betreffende lid van de gebiedscommissie over bepaalde met zijn stageopdracht conflicterende onderwerpen niet meestemt.
-
Uitgaande van de VNG Modelverordening op de raadscommissies 2018 geldt op grond van artikel 5, zevende lid, dat het lidmaatschap van commissieleden, benoemd op voordracht van een fractie die niet langer vertegenwoordigd is in de raad, van rechtswege vervalt.
-
De positie van fractievertegenwoordigers (ook wel burgerraadsleden) is niet uitdrukkelijk in de Gemeentewet geregeld. Fractievertegenwoordigers zijn niet gekozen als raadslid. In de praktijk vervullen zij wel vergelijkbare werkzaamheden, met name in raadscommissies en binnen de fractie. Leden van een raadscommissie hoeven geen raadslid te zijn. Voor de benoeming van burgerraadsleden wordt vaak als eis gesteld dat deze bij de laatste verkiezingen wel op een lijst hebben gestaan. In onze Modelverordening op de raadscommissies is hier aandacht voor, zie art. 4 van de modelverordening en de daarbij behorende toelichting. Zo staat in de toelichting dat steunfractieleden, net als raadsleden moeten voldoen aan de artikelen 10, 11, 12 en 13 van de Gemeentewet. Zo moet men 18 jaar zijn, ingezetene van de betreffende gemeente en niet uitgesloten zijn van het kiesrecht. Men maakt al zijn functies openbaar en bekleedt niet één van de functies genoemd in artikel 13 (onverenigbaarheid van functies). Het ligt daarom voor de hand ook bij de benoeming van niet-raadsleden gebruik te maken van een geloofsbrievenonderzoek.
Benoeming raadsleden
-
Op het besluit tot toelating van gekozen raadsleden tot de raad is artikel 31 van de Gemeentewet, op grond waarvan de stemming over personen voor het doen van benoemingen, voordrachten of aanbevelingen geheim is, niet van toepassing. Van strijdigheid met artikel 31 is in deze situatie aldus geen sprake.
-
In artikel 13 lid 1 onder o Gemeentewet is geregeld dat een raadslid geen ambtenaar van politie mag zijn als diegene aan het gemeentebestuur ondergeschikt is. Dit hangt af van de feitelijke omstandigheden.
Executieve politieambtenaren die werkzaam zijn bij een territoriale eenheid van de politie (basisteam, district, maar ook de regionale eenheid) kunnen in de gemeenten binnen het territorium van die eenheid geen lid zijn van de gemeenteraad, als zij onder omstandigheden kunnen worden ingezet bij de handhaving van de openbare orde of de hulpverlening.
Potentiële inzetbaarheid is dus al voldoende voor de onverenigbaarheid met het raadslidmaatschap. Op het moment dat politieambtenaren worden ingezet bij de handhaving van de openbare orde of de hulpverlening, staan zij namelijk onder het gezag van de burgemeester. Dan is dus sprake van een ondergeschiktheidsrelatie ten opzichte van een lid van het gemeentebestuur.
-
De vraag doet zich vaker voor of ambtenaren die in dienst zijn bij een gemeenschappelijke regeling raadslid kunnen worden in een van de in die gemeenschappelijke regeling deelnemende gemeenten. Deze raadsleden controleren immers hun gemeentelijke bestuurders. In de organen van de gemeenschappelijke regeling komen zij de bestuurders tegen in de hoedanigheid van hun bestuurlijke chef.
Het is voor een raadslid mogelijk om werkzaam te zijn bij een gemeenschappelijke regeling zolang hij geen werkzaamheden verricht ten behoeve van de gemeente waar hij raadslid is of onder de directe verantwoordelijkheid van een lid van het bestuur van de gemeente waar hij raadslid is. Voor zover hiervan toch sprake is, vervult een raadslid een met het raadslidmaatschap onverenigbare functie en houdt hij op grond van artikel X 1 Kieswet van rechtswege op lid van de raad te zijn.
Met de invoering van de Wet bevorderen integriteit en functioneren decentraal bestuur is nadrukkelijk geen absoluut verbod beoogd voor een raadslid om werkzaamheden uit te oefenen voor een samenwerkingsverband. Het blijft mogelijk werkzaam te zijn voor een samenwerkingsverband waaraan het gemeentebestuur deelneemt, en ook raadslid te zijn in een deelnemende gemeente, zolang de werkzaamheden maar niet specifiek worden uitgeoefend ten behoeve van bestuurders van de gemeente waar iemand ook raadslid is. Dit hangt af van de precieze functie en het exacte takenpakket bij de gemeenschappelijke regeling.
-
Artikel 8 van de Gemeentewet geeft aan dat het aantal raadsleden in een gemeente afhankelijk is van het aantal inwoners. Het minimum aantal raadsleden bedraagt 9 voor gemeenten met minder dan 3.001 inwoners; het maximum aantal raadsleden bedraagt 45 voor gemeenten met meer dan 200.000 inwoners. Dit minimum en maximum is dus wettelijk bepaald. Ook voor gemeenten met een inwonertal dat tussen dit minimum en maximum ligt, wordt het aantal raadsleden wettelijk bepaald.
In de gegeven opsomming in artikel 8, lid 1 van de Gemeentewet staat dat de raad bestaat uit:
- 17 leden in een gemeente van 15 001- 20 000 inwoners
- 19 leden in een gemeente van 20 001- 25 000 inwoners
Vermeerdering of vermindering van het aantal leden van de raad, voortvloeiend uit wijziging van het aantal inwoners van de gemeente, treedt eerst in bij de eerstvolgende periodieke verkiezing van de raad. De peildatum voor de vaststelling van het aantal inwoners is 1 januari van het jaar voorafgaand aan het jaar van de verkiezing van de raad (artikel 8 jo. artikel 1, lid 2 van de Gemeentewet). In uw gemeente moet het aantal raadszetels dus met 2 worden vermeerderd als op 1 januari 2021 het aantal inwoners in uw gemeente gelegen is tussen 20.001 en 25.000. Met betrekking tot deze informatie kunt u ook zeker terecht bij uw griffier. De griffier is op de hoogte van wet- en regelgeving en is ook goed geïnformeerd over plaatselijke omstandigheden.
-
Een raadslid hoeft niet al zijn financiële belangen op te geven, maar hij moet wel zijn openbare betrekkingen en nevenfuncties melden. Dit is van belang in het kader van het geloofsbrievenonderzoek, geregeld in artikel V4 van de Kieswet. Daarin is o.m. bepaald dat wordt nagegaan of de kandidaat geen met het raadslidmaatschap onverenigbare betrekkingen vervult. Dat zijn de betrekkingen genoemd in artikel 13 van de Gemeentewet.
Bij het geloofsbrievenonderzoek zal ook de gedragscode (artikel 15, derde lid, van de Gemeentewet) betrokken worden. In deze code zijn onder meer bepalingen opgenomen over al dan niet toegestane nevenfuncties. Bekijk de modelgedragscodes.