08. Bemensing stembureau
-
Leden van een stembureau worden benoemd door het college. Ze zijn in die functie dan ook bestuursorgaan in de zin van de Algemene Wet Bestuursrecht. Het staat gemeenten vrij om een presentievergoeding te verstrekken aan de stembureauleden en de hoogte van deze vergoeding te bepalen. Hiervoor zijn geen kaders of richtlijnen gesteld door de VNG. De vergoeding wordt door de gemeente bruto uitgekeerd, maar moet door de ontvanger wel opgegeven worden als inkomen.
Voor een ieder die werkzaamheden verricht voor een stembureau en hier een vergoeding voor ontvangt, geldt dat de belastingdienst de vergoeding beschouwt als ‘een resultaat uit een werkzaamheid’ en daarmee belast in box 1.
Sommige gemeenten verstrekken het presentiegeld als vrijwilligersvergoeding. Het beschouwen van leden van stembureau als vrijwilligers is op zich mogelijk en kan fiscaal aantrekkelijk zijn voor de ontvanger. De vrijwilligersvergoeding is in de Wet Loonbelasting 1964 geregeld. De gemeente zal dan als inhoudingsplichtige geen loonheffing afhouden van de vergoeding (belastingvrij).
Het gerechtshof Amsterdam heeft geoordeeld dat de vergoeding voor de werkzaamheden verricht als lid van een stembureau niet gekwalificeerd kunnen worden als een onbelaste vrijwilligersvergoeding in de loonbelasting. De vrijwilligersvergoeding is alleen toegestaan, indien de vergoeding binnen de grenzen van de fiscale voorwaarden blijft. Indien de gemeente een vergoeding verstrekt, dan moet de gemeente als inhoudingsplichtige bepalen wat het uurloon is. De vergoeding per uur kan worden berekend door het aantal feitelijk gewerkte uren op het stembureau te delen door de vergoeding die wordt gegeven.
Er wordt fiscaal voldaan aan de eisen van een vrijwilligersvergoeding (safe harbour toets) indien een medewerker van 21 jaar of ouder maximaal € 5,00 per uur krijgt met een maximum van € 180 per maand en € 1.800 per jaar. Voor de actuele bedragen: zie het zesde lid van artikel 2 van de Wet op de loonbelasting 1964: https://wetten.overheid.nl/BWBR0002471/2022-01-01
Gemeenten moeten bij het bepalen en toekennen van de vergoeding voor werkzaamheden op het stembureau dus eerst toetsen aan de vrijwilligersregeling. Hierbij zijn twee uitkomsten mogelijk:
a. Indien de vergoeding per uur onder de €5,00 per uur blijft, dan is een vrijwilligersvergoeding mogelijk, indien aan de eisen wordt voldaan. De gemeente hoeft dan de vergoeding niet op te geven via een IB-47 formulier aan de Belastingdienst. De medewerker geniet dan de vergoeding belastingvrij.
b. Indien de vergoeding per uur boven de €5,00 per uur uitstijgt, dan kan de vrijwilligersregeling geen toepassing vinden. De gemeente moet dan de vergoeding wel opgeven via een IB-47 formulier aan de Belastingdienst als betaling aan derden. De medewerker betaalt dan over de vergoeding in de aangifte inkomstenbelasting.
Het stembureaulid moet de vergoeding voor de werkzaamheden in de jaarlijkse aangifte inkomstenbelasting / premie volksverzekeringen altijd zelf controleren en zo nodig corrigeren. Het stembureaulid blijft namelijk altijd zelf verantwoordelijk voor een juiste aangifte inkomstenbelasting / premie volksverzekeringen.
-
Artikel E 1 van het Kiesbesluit bepaalt dat elk stembureau in gelijktijdige zitting uit ten minste drie leden bestaat en ten hoogste zeven. Tijdens de gemeenteraadsverkiezingen 2022 bestaat elk stembureau uit tenminste vier leden. Dit staat geregeld in artikel 1c van de Tijdelijke wet verkiezingen covid-19. Artikel E 3, derde lid van de Kieswet bepaalt dat één van die leden voorzitter is. Artikel E 4 van de Kieswet bepaalt dat het college tijdig voor iedere verkiezing de leden van elk stembureau en een voldoende aantal plaatsvervangende leden benoemt. Het aantal stembureauleden ligt dus op drie (in 2022 op vier); het aantal plaatsvervangers is onbepaald. Met het oog op de langere openingstijden is het raadzaam om voldoende plaatsvervangende leden te benoemen, zodanig dat gerouleerd kan worden met de leden van het stembureau.
Artikelen E 1 Kiesbesluit; E 3 en E 4 van de Kieswet, artikel 1c Tijdelijke wet verkiezingen covid-19, artikel 1 Tijdelijk besluit verkiezingen covid-19
-
De Kieswet laat niet toe dat kiezers aanwezig zijn bij het totaliseren van de uitslagen van de stembureaus en het (twee maal) invoeren in OSV. In de Kieswet is bepaald dat de zitting van het stembureau openbaar is (J 35), en ook de zitting van het hoofdstembureau waarin de uitslag bekend wordt gemaakt (O 1), maar niet de tussenliggende periode waarin de werkzaamheden van het hoofdstembureau plaatsvinden om te komen tot de uitslag en de zetelverdeling.
-
In de Cao Gemeenten en SGO zijn geen expliciete afspraken gemaakt over vergoedingen of verlof van medewerkers die werkzaamheden verrichten in een stembureau.
Er zijn 2 mogelijkheden voor medewerkers om werkzaamheden te verrichten voor een stembureau. De mogelijkheden zijn afhankelijk van de vraag waar de medewerker werkzaamheden verricht. Dit kan een stembureau zijn in de gemeente waarbij de medewerker zelf werkzaam is of een stembureau in een andere gemeente. Dit kan bijvoorbeeld een gemeente zijn waar de medewerker woont of een buurgemeente.
- In het geval waarin de werknemer is benoemd in een stembureau in een andere gemeente dan waarbij deze in dienst is, heeft deze de keuze uit de volgende opties:
- Wettelijke vakantie-uren opnemen. Het salaris en salaristoelagen van de medewerker worden doorbetaald.
- Het Individueel Keuzebudget (IKB) gebruiken om bovenwettelijke vakantie-uren te kopen en op te nemen. Het salaris en salaristoelagen van de medewerker worden doorbetaald.
- Als de werkgever een lokale verlofregeling heeft, kan de werknemer op grond daarvan verlof aanvragen om in een stembureau zitting te nemen.
2. In het geval waarin de werknemer is benoemd in een stembureau in dezelfde gemeente als waarbij die in dienst is, kunnen de werkzaamheden worden uitgevoerd binnen het kader van het dienstverband. Voorwaarde is dat werkgever en werknemer overeenstemming hebben bereikt over het zitting nemen in het stembureau.
-
Ja, dat mag.
-
Sinds de inwerkingtreding van de Wet nieuwe procedure vaststelling verkiezingsuitslagen op 1 januari 2023 mogen raadsleden niet langer zitting nemen in het stembureau bij gemeenteraadsverkiezingen. De wet bepaalt dat iemand die lid is van het vertegenwoordigende orgaan waarvoor de verkiezing wordt gehouden geen stembureaulid mag zijn. Hetzelfde geldt voor iemand die zich kandidaat heeft gesteld voor de betreffende verkiezing. (Artikel E 4, lid 2 van de Kieswet).
-
Ja, vrijwillige medewerkers van stembureaus vallen onder de VNG Vrijwilligersverzekering. Bij verkiezingen maken gemeenten veel gebruik van vrijwillige medewerkers bij stembureaus. Deze vallen onder de dekking als gemeenten een vrijwilligersverzekering hebben gesloten. Zij zijn dus verzekerd zoals alle andere vrijwilligers in de gemeente.
Voor nadere inlichtingen: VNG Risicobeheer, 070-3738393
-
Het staat gemeenten vrij om een presentievergoeding te verstrekken aan de stembureauleden die zitting nemen op een stembureau bij een andere gemeente. De hoogte van deze vergoeding voor stembureauleden mag de gemeente zelf bepalen. Hiervoor zijn geen richtlijnen.
Gemeenten hanteren een uurtarief of een vast bedrag, maar er zijn ook gemeenten die per dagdeel een presentievergoeding uitbetalen. De presentievergoeding is belast. Gemeenten keren de vergoeding bruto uit aan de stembureauleden. Het stembureau-lid moet de vergoeding voor de werkzaamheden in de jaarlijkse aangifte inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen opgeven onder resultaat uit overige werkzaamheden. Het stembureau-lid blijft namelijk altijd zelf verantwoordelijk voor een juiste aangifte inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen en moet de vergoeding opgeven controleren en zo nodig corrigeren.
Er zijn gemeenten die de presentievergoeding voor stembureauleden als vrijwilligersvergoeding uitbetalen. Een vrijwilligersvergoeding hoeft dan niet te worden opgegeven in de aangifte inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen. Het gerechtshof Amsterdam heeft inmiddels geoordeeld dat een vergoeding als lid van een stembureau niet kwalificeert als een onbelaste vrijwilligersvergoeding . Voor de vrijwilligersregeling is het van belang te toetsen of iemand niet beroepshalve werkzaamheden verricht en of de vergoeding ‘in redelijke mate in overeenstemming is met de aard van de verrichte werkzaamheden’. De vergoeding staat in geen verhouding tot het tijdsbeslag en de aard van de verrichte werkzaamheden. Het feit dat het stembureau-lid een vergoeding van € 150 kreeg voor 1 dag werk, maakt dat er geen sprake kan zijn van een vrijwilligersvergoeding. De hoogte van de vergoeding is ook relevant en moet onder de maximale bedragen blijven. Een vrijwilligersvergoeding van 21 jaar of ouder mag niet hoger zijn dan maximaal € 5 per uur met een maximum van € 180 per maand en € 1.800 per jaar.
-
Om benoemd te kunnen worden als (plaatsvervangend) lid van het stembureau moet men de leeftijd van 18 jaar hebben bereikt op de dag van de stemming. Er geldt dus wel een minimum- maar geen maximumleeftijd. Ook moet men een training hebben gevolgd.
Artikel E 4, tweede lid Kieswet
09. Diversen
-
Ten behoeve van de collegevorming heeft de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden een handreiking uitgebracht.
Voor voorbeelden van andere gemeenten kunt u de VNG Databank Praktijkvoorbeelden raadplegen: http://praktijkvoorbeelden.vng.nl/.
Ook de opleidingsinstituten van de politieke partijen hebben daarover publicaties uitgebracht.
-
Een kiezer omkopen of dwingen om een volmacht te geven, zijn stem op een bepaalde manier uit te brengen of een ondersteuningsverklaring af te leggen, is een strafbaar feit op grond van artikel Z 4 Kieswet en artikel 126 Wetboek van Strafrecht. We adviseren u contact op te nemen met de politie. In de Kieswet en in het Wetboek van Strafrecht zijn verschillende handelingen strafbaar gesteld die met verkiezingen te maken hebben. Kijk op de website van de Kiesraad voor meer informatie over deze kiesrechtdelicten.
1. Algemene informatie
-
Het nog op te richten Risicobeheerfonds gaat samen met gemeenten verzekeringspremies verlagen en de veiligheid van gemeenten verhogen door integraal risicomanagement. Deze integrale aanpak sluit aan bij het streven van de VNG om door samenwerking, kennisdeling en kostenbesparing gemeenten te versterken. Voor de gebouwenverzekering levert dit een gezamenlijke indicatieve besparing op van € 75 miljoen als alle gemeenten meedoen.