Op zich is de GPK een gebonden beschikking waarbij de keurende instantie slechts controleert of de aanvrager aan de criteria voldoet. Afwijken van dat advies is dus in de regel niet mogelijk. Wanneer iemand een beroep doet op de hardheidsclausule heeft de keurende instantie een zekere adviserende vrijheid. Indien de gemeente over dat advies een andere mening heeft is het verstandig om op zijn minst contact op te nemen met de keurende instantie.
Komt men er niet uit, dan kan een nieuw onderzoek (second opinion) door een andere keurende instantie wellicht een oplossing bieden. Overigens wordt de aanvrager daar wel extra mee belast. Gemeenten hebben dus geen eigen beleidsvrijheid, wel kunnen zij in overleg met de keurende instantie bezien of iemand die niet voldoet aan de criteria alsnog op basis van de hardheidsclausule voor een GPK in aanmerking kan komen.
 NB. Gemeenten mogen keurende instanties altijd betrekken bij de behandeling van bezwaarschriftprocedures. De artsen kunnen dan immers uitleggen waarom zij tot een bepaald advies zijn gekomen.