Algemeen
-
Antwoord:
Ja, beschermd wonen valt onder de Wmo 2015. Team Zorg is gericht op rechtmatige uitvoering van de Wmo 2015 en Jeugdwet. Vragen over rechtmatigheid/fraudepreventie rond beschermd wonen kunt u ons dus stellen.
Ook voor ondersteuning bij fraudevermoedens of fraudeonderzoeken kunt u contact opnemen met Team Zorg. Lees meer over de werkwijze van Team Zorg.
Beschermd wonen is onder de Wmo 2015 in principe een verantwoordelijkheid van alle gemeenten. De uitvoering gebeurt door 43 centrumgemeenten. Via mandatering zijn die 43 centrumgemeenten bevoegd om voor andere regiogemeenten te beslissen.
Zie hier een voorbeeld van een dergelijke mandaatregeling van de gemeente Westland. In de regeling in dit voorbeeld zijn ook bevoegdheden tot heronderzoek etc. (artikelen 2.3.8. tot en met 2.4.4 Wmo 2015) gemandateerd.
Het is dus zaak om na te gaan welke bevoegdheden er in de mandaatregeling van de eigen gemeente aan de centrumgemeente zijn gemandateerd of waarvoor er mogelijk ondermandatering kan plaatsvinden.
Beleidsmatige vragen over beschermd wonen beantwoordt het Team Zorg niet, maar dergelijke vragen kunt u wel aan de VNG voorleggen, via info@vng.nl.
-
Antwoord:
Gemeenten die te maken hebben met concrete signalen van fraude/onrechtmatig gebruik van voorzieningen op het gebied van Wmo 2015 en Jeugdwet kunnen terecht bij Team Zorg van het VNG Kenniscentrum Handhaving en Naleving (KCHN). De ondersteuning van Team Zorg richt zich met name op complexe gevallen waar de gemeente zelf (nog) geen raad mee weet.
-
Antwoord:
In artikel 1:435, lid 6 onder h. en i. Burgerlijk Wetboek is, kort samengevat, geregeld dat een zorgverlener niet tot bewindvoerder kan worden benoemd. Maar dat is dan wel een redenering vanuit het BW, niet vanuit de Wmo 2015 of vanuit de Jeugdwet.
Waarschijnlijk - er is nog geen jurisprudentie- kan de combinatie bewindvoerder-zorgverlening, vanuit de Wmo geredeneerd, op zichzelf geen reden zijn om een pgb te weigeren.
Artikel 2.3.6 lid 2 Wmo 2015 stelt namelijk dat in principe keuzevrijheid voor een pgb moet worden geboden als iemand aan de voorwaarden van dat artikellid voldoet.
Vervolgens wordt in artikel 2.3.6 lid 5 Wmo 2015 een aantal mogelijke weigeringsgronden genoemd, waarvan je mag aannemen dat die limitatief zijn bedoeld, gezien het principe van (voorwaardelijke) keuzevrijheid voor een pgb. Daar wordt niets vermeld over de combinatie bewindvoerder-zorgverlener als weigeringsgrond.
Het is wel belangrijk om in zulke gevallen scherp te letten op andere zaken als kwaliteit van de ondersteuning die via het pgb wordt geleverd. Een goede bewindvoerder hoeft nog geen goede begeleider te zijn. Het kan zo zijn dat de kwaliteit van de ondersteuning te wensen overlaat. In dat geval wordt niet voldaan aan de voorwaarde dat de voorziening doeltreffend en cliëntgericht wordt verstrekt, zoals is vereist volgens artikel 2.3.6. lid 2 onder c., Wmo 2015.
Dan kan de besteding van het pgb bij die persoon, die tevens bewindvoerder is, wel worden geweigerd, maar niet puur vanwege het feit dat hij bewindvoerder is.
Fraudepreventie
-
Antwoord:
Een cliënt is in principe vrij om iemand mee te nemen bij een gesprek c.q. om zich te laten vertegenwoordigen, zie artikel 2:1 Algemene wet bestuursrecht.
In de praktijk blijkt dat cliënten die niet geschikt zijn zelf hun pgb te beheren verwijzen naar hun vertegenwoordiger (artikel 2.3.6 lid 1 sub a Wmo 2015). De vertegenwoordiger is vaak bij het keukentafelgesprek aanwezig en stuurt dan soms aan op een pgb en soms ook op een zo hoog mogelijke indicatie.
Het is lastig voor het college in die situatie het pgb te weigeren omdat de vertegenwoordiger aangeeft de regie te voeren. In de praktijk blijkt geregeld dat de cliënt niet geschikt is voor het pgb en er sprake is van (een vermoeden van) oneigenlijk gebruik.
Het is verstandig om in de eerste instantie te proberen om aan de cliënt en de vertegenwoordiger uit te leggen dat het van belang is dat het gesprek met de cliënt wordt gevoerd/dat er bezwaren bestaan tegen het optreden van de vertegenwoordiger/dat het pgb wellicht niet geschikt is.
Als dat niet lukt kan het college een vertegenwoordiger (in de Wmo 2015 wordt onder ‘vertegenwoordiger’ verstaan: de curator, de mentor, de gevolmachtigde, zijn of haar echtgenoot, geregistreerd partner of ouder, kind, broer of zus zie artikel 1.1.1. lid 2 Wmo 2015) in zeer bijzondere situaties weigeren, zie artikel 2:2 Algemene wet bestuursrecht.
De weigeringsbevoegdheid van bestuursorganen ten opzichte van vertegenwoordigers heeft een uitzonderlijk karakter. Alleen als er sprake is van ernstige bezwaren kan een dergelijke weigering door een bestuursorgaan rechtmatig zijn.
Voorbeelden van ‘ernstige bezwaren’ zijn duidelijke en ernstige ondeskundigheid. Ook kan gedacht worden aan gemachtigden die herhaaldelijk de normale gang van zaken, eventueel onder bedreiging van geweld, verstoren.
Bij het toepassen van de weigeringsbevoegdheid moet de gemeente voldoende aannemelijk maken dat sprake is van ‘ernstige bezwaren’. Een vermoeden van fraude bij de vertegenwoordiger is onvoldoende. Het college moet dit kunnen onderbouwen. Wellicht dat rechtspraak van de Centrale Raad van Beroep onder de AWBZ (let op dit is een andere wet) hierbij nog nuttig kan zijn. Volgens vaste jurisprudentie van de Centrale Raad van Beroep (zie bijvoorbeeld de uitspraak van 21 augustus 2013, ECLI:NL:CRVB:2013:1488) kan iemand die niet zelf de regie kan voeren over het pgb de hulp inroepen van een derde, waarbij wel van belang is of sprake is van gewaarborgde hulp van derden. Daarvan is in ieder geval geen sprake indien de derde niet kan instaan voor de nakoming van de aan het pgb verbonden verplichtingen, waaronder die welke betrekking hebben op de keuze van de zorgverlener, de kwaliteit van de zorg en de financiële verantwoording, waaraan inherent moet worden geacht dat eisen kunnen worden gesteld aan de integriteit van de derde.
Als een vertegenwoordiger (recent) strafrechtelijk is veroordeeld voor pgb-fraude lijkt het verdedigbaar dat er ernstige bezwaren zijn.
Mocht de gemeente tot de conclusie komen dat inderdaad sprake is van ‘ernstige bezwaren’ en dit voldoende kan onderbouwen, moet de vertegenwoordiger schriftelijk op de hoogte worden gesteld dat hij of zij wordt geweigerd als vertegenwoordiger. De cliënt moet ook van de weigering in kennis worden gesteld (artikel 2:2 Algemene wet bestuursrecht). De schriftelijke weigering wordt als een besluit gezien, waartegen bezwaar en beroep openstaat. Houdt er dus rekening mee dat in bezwaar en eventueel beroep een discussie volgt over de vraag of sprake is van ernstige bezwaren.
-
Wanneer voldoende reden is om aan te nemen dat de begeleiding thuis voor het kind als niet adequaat is aan te merken kan een persoonsgebonden budget geweigerd worden zoals dit bepaald is in de gemeentelijke verordening.
Bij een indicatie voor begeleiding buitenshuis zal begeleiding door de eigen ouders thuis in veel gevallen geen adequate ondersteuning zijn. Begeleiding buitenshuis kan bijvoorbeeld juist zijn aangewezen om uit de gezinssituatie te komen of omdat er een noodzaak is om de ouders te ontlasten. Ondersteuning die niet geschikt wordt geacht, kan reden zijn voor de gemeente het persoonsgebonden budget te weigeren, te herzien of in te trekken.
Het is van belang om hierover ook duidelijke eisen in de beschikking op te nemen, zodat duidelijk is aan welke eisen de besteding van het pgb moet voldoen.
Als het pgb in strijd met de bestedingsvoorwaarden wordt gebruikt, kan de gemeente het recht op dat pgb herzien en eventueel geheel of gedeeltelijk herzien en zelfs terugvorderingen, zie artikel 8.1.4 lid 1 Jeugdwet.
-
Antwoord:
Dat zijn de weigeringsgronden die voor alle Wmo-pgb’s kunnen worden ontleend aan artikel 2.3.6 lid 2 Wmo 2015. Daar staan namelijk voorwaarden genoemd om voor een pgb in aanmerking te komen:
2. Een persoonsgebonden budget wordt verstrekt, indien:
a. de cliënt naar het oordeel van het college op eigen kracht voldoende in staat is te achten tot een redelijke waardering van zijn belangen ter zake dan wel met hulp uit zijn sociale netwerk of van zijn vertegenwoordiger, in staat is te achten de aan een persoonsgebonden budget verbonden taken op verantwoorde wijze uit te voeren;
b. de cliënt zich gemotiveerd op het standpunt stelt dat hij de maatwerkvoorziening als persoonsgebonden budget wenst geleverd te krijgen;
c. naar het oordeel van het college is gewaarborgd dat de diensten, hulpmiddelen, woningaanpassingen en andere maatregelen die tot de maatwerkvoorziening behoren, veilig, doeltreffend en cliëntgericht worden verstrekt.
De belangrijkste eisen zijn dat de cliënt, al dan niet met hulp, de regie over het pgb kan voeren en kan zorgen dat er ondersteuning van voldoende kwaliteit wordt ingekocht met het pgb. De gemeente moet toetsen of aan die eisen is voldaan.
Het is daarom van belang dat de gemeente bij de beslissing op de aanvraag al bepaalt welke kwaliteitseisen in het concrete geval moeten worden gesteld. Alleen zo kan worden bepaald of de cliënt daaraan voldoet.
Als de cliënt niet aan deze voorwaarden voldoet, kan keuzevrijheid voor een pgb worden geweigerd, en bestaat alleen recht op een maatwerkvoorziening in natura.
Verder kan keuzevrijheid voor een pgb worden geweigerd als de cliënt eerder niet aan gestelde pgb-voorwaarden onder de Wmo 2015 heeft voldaan en als een pgb voor de gemeente duurder is dan een voorziening in natura, zie artikel 2.3.6. lid 5 Wmo 2015.
Handhaving en naleving - Algemeen
-
Hoe kunnen facturen die rechtstreeks worden betaald aan de zorgaanbieder gecontroleerd worden? Hoe weet je of deze bedragen kloppen?
Antwoord:
Allereerst kan dat via de cliënt, die de ondersteuning in natura ontvangt van de aanbieder, bijvoorbeeld door kopieën van werkbriefjes te controleren en/of navraag te doen bij de cliënt. In de praktijk is dit afhankelijk van de afspraken die over administratieve zaken zijn gemaakt tussen gemeente en aanbieders. Is daar bijvoorbeeld afgesproken dat wordt gewerkt met werkbriefjes ?
Als niet de afgesproken zorg wordt geleverd kan het zo zijn dat een cliënt te veel bijdrage in de kosten betaalt. Het is voor de cliënt dus ook van belang om mee te werken aan het kritisch volgen van de aanbieder.
Verder kan een toezichthouder Wmo 2015 zakelijke bescheiden van de aanbieder inzien.
Ook kan een cliëntervaringsonderzoek worden gehouden, en daar kan aandacht aan de juiste levering van naturazorg worden besteed (art. 2.5.1. Wmo 2015).
-
Vraag:
Ja, dit is geregeld in artikel 1 lid 1 van de Algemene wet op het binnentreden. Zie voor meer achtergrondinformatie het Wmo-protocol Huisbezoeken.
Voor toezichthouders is in de Algemene wet bestuursrecht (Awb) een specifieke legitimatieplicht opgenomen die niet alleen geldt bij binnentreden, zie artikel 5:12 Algemene wet bestuursrecht.
Toezichthouders hebben ook andere bevoegdheden op basis van hun toezichthouderschap dan reguliere ambtenaren of andere medewerkers van de gemeente.
-
Antwoord:
Nee, het Boetebesluit sociale zekerheidswetten kan niet worden toegepast voor schendingen van de inlichtingenplicht in het kader van Wmo 2015 en Jeugdwet.
Voor het opleggen van bestuurlijke boetes moet een wettelijke basis aanwezig zijn, zie artikel 5:4 Algemene wet bestuursrecht. Die wettelijke basis bieden de Wmo 2015 en de Jeugdwet niet, maar is wel gegeven in artikel 18 a. Participatiewet.
Wel kan het recht op Wmo- en Jw-voorzieningen worden herzien/beëindigd, als mensen onjuiste gegevens verstrekken. Ook kan er, onder bepaalde voorwaarden, worden teruggevorderd.
Daarnaast kan eventueel strafrechtelijke vervolging worden ingezet bij fraude met Wmo- of Jw-voorzieningen, maar of dat ook daadwerkelijk gebeurt bepaalt niet de gemeente, maar het Openbaar Ministerie.
-
Antwoord
Ja, een sociaal rechercheur is bevoegd om strafrechtelijk onderzoek te doen naar fraude met Wmo-voorzieningen als hij hiervoor een Boa-bevoegdheid heeft. Inzet van strafrechtelijke bevoegdheden is meestal niet nodig. Meestal is de inzet van bestuursrechtelijke bevoegdheden afdoende, bijvoorbeeld een heronderzoek door een consulent of een onderzoek door een toezichthouder.
Een sociaal rechercheur moet aangewezen zijn als toezichthouder ex. artikel 5:11 Awb, wil hij gebruik kunnen maken van de hierbij horende bestuursrechtelijke (toezichts)bevoegdheden. Een eventueel huisbezoek door een sociaal rechercheur moet worden gebaseerd op de medewerkingsplicht van de cliënt als genoemd in artikel 2.3.8 lid 3 Wmo 2015. Het college zal wel duidelijk moeten maken dat het huisbezoek redelijkerwijs nodig is voor de uitvoering van de Wmo 2015. Bij het huisbezoek gelden dezelfde regels als bij het huisbezoek in het kader van de Participatiewet.
- Zie voor meer informatie de handreiking Wmo-protocol Huisbezoeken en de handreiking Rechtmatigheid in de Wmo 2015 en de Jeugdwet.
-
We hebben geconstateerd dat een aantal van onze clienten extra gedeclareerd hebben bij de SVB. Dit bedrag willen wij nu dus terugvorderen. Onder welke wetgeving kan dit? Invorderingswet of Wmo 2015 of Jeugdwet zelf?
Terugvordering op basis van de Wmo 2015 kan op basis van artikel 2.4.1 Wmo 2015 en mogelijk op basis van de gemeentelijke Wmo-verordening. Alleen bij opzettelijk aanleveren van onjuiste of onvolledige gegevens door de cliënt is artikel 2.4.1 Wmo 2015 van toepassing en kan, na intrekking van het recht (zie art. 2.3.10 Wmo 2015) op basis van de beschikking worden ingevorderd.
Voor de terugvordering onder de Jeugdwet zie artikel 8.1.4 lid 3 Jeugdwet.
In sommige situaties kan ook de SVB persoonsgebonden budgetten terugvorderen, zie voor meer details de Richtlijn terugvorderen trekkingsrecht persoonsgebonden budget. Die Richtlijn geldt ook voor persoonsgebonden budgetten op basis van de Jeugdwet.
-
Nee, de Aanwijzing sociale zekerheidsfraude en de Richtlijn voor strafvordering sociale zekerheidsfraude zijn niet van toepassing op Wmo-fraude of Jeugdwet-fraude , maar alleen op sociale zekerheidsfraude in het kader van SZW-wetgeving.
De Wmo 2015 en de Jeugdwet zijn geen SZW-wetgeving en vallen daar niet onder.