Nummer 10, 2016
Auteur: Leo Mudde
Om de temperatuurstijging van de aarde een halt toe te roepen, kan niet langer worden gewacht met ingrijpen. Urgenda-directeur Marjan Minnesma liet er in haar inleiding op het VNG Jaarcongres geen twijfel over bestaan: de turbo moet erop. En gemeenten moeten daarbij vooroplopen.
Foto: Martine Sprangers
‘Burgemeesters regeren de wereld toch?’ zei ze met een verwijzing naar het boek Als burgemeesters zouden regeren van Benjamin Barber. ‘Het zijn toch niet langer de staten maar de steden die de wereldproblemen moeten oplossen? Doe dat dan ook, wacht niet maar begin morgen.’
Gemeenten hebben legio mogelijkheden om de temperatuurstijging van de aarde te stoppen – en daarmee ook de gevolgen ervan te temperen, zoals de stijging van de zeespiegel, het verdwijnen van de koraalriffen, mislukte oogsten en de grote migratiestromen die deze veroorzaken. ‘Als we de vluchtelingen uit Syrië nu al een probleem vinden… Het zijn er duizenden, dat worden er honderden duizenden.’
De getallen die ze de lokale bestuurders voorhield, waren indrukwekkend. Alle internationale afspraken ten spijt, wordt de aarde vooralsnog alleen maar warmer. Er moeten dus meters worden gemaakt, zei ze. ‘We kunnen niet tegen de studenten van nu zeggen dat zij wel oplossingen zullen vinden. Wij zijn nu aan de macht, wij moeten het doen.’
Er zijn gemeenten die goed bezig zijn. Ze noemde niet toevallig gastgemeente Haarlemmermeer als voorbeeld. Zo is deze gemeente initiatiefnemer van Meermaker, een actief participatiefonds met als doel duurzaamheid in de polder te versnellen en op te schalen. ‘Ik vraag me af waarom Haarlemmermeer niet massaal is nagevolgd door andere gemeenten’, zei Minnesma. Meermaker verstrekt financiële bijdragen aan duurzame innovatieve projecten, die anders niet van de grond zouden zijn gekomen.
Andere goede lokale voorbeelden zijn het project Parkstad Limburg Energietransitie (PALET), een samenwerking van acht gemeenten die de ambitie hebben om als regio in 2040 energieneutraal te zijn, en Circulair Fryslân dat bouwt aan een economie die grondstoffen in de kringloop houdt, is gebaseerd op duurzame energie en op zoek gaat naar nieuwe samenwerkingsvormen die ook nieuwe banen opleveren.
Boos
Minnesma, landelijk bekend geworden door de rechtszaak die ze met succes had aangespannen tegen de Staat omdat deze niet genoeg deed om de uitstoot van het broeikasgas CO2 tegen te gaan, vond het onbegrijpelijk dat niemand boos wordt omdat het allemaal te langzaam gaat. ‘We schrijven rapport na rapport, maar er gebeurt te weinig.’
Ook bij gemeenten. Wat nodig is, zijn bestuurders die stappen durven zetten en zich niet laten afstoppen door wat zij noemde de ‘kleilaag’ van ambtenaren, vooral juristen, die het liefst geen risico’s nemen en werken zoals zij gewend zijn te werken. Maar die luxe kunnen zij zich niet langer veroorloven, zei ze. ‘Opstaan is nu onze plicht. Het is nog niet te laat. Het kan, als je het wilt.’