OpenStad is in 2016 opgericht door de gemeente Amsterdam. De gemeente Den Haag heeft in 2019 als eerste gemeente besloten om OpenStad her te gebruiken. Veel gemeenten werken aan vernieuwing van de lokale democratie, democratisering en betere participatie. Den Haag wil dat bewoners meer invloed krijgen op hun leefomgeving en ziet online participatie als een manier om dat te versnellen. Dit praktijkvoorbeeld was een van de inzendingen voor de #GemeenteDelers 2021 en winnaar binnen de categorie 'Externe Dienstverlening Groot'. 

 

Jaartal

2021

Gemeente

OpenStad biedt een open source participatieplatform waarmee je eenvoudig interactieve websites kunt maken voor participatieprojecten. Het platform bevat widgets die speciaal zijn ontwikkeld om inwoners op een interactieve manier meer invloed en zeggenschap te geven op wat er in hun stad of dorp gebeurt. Denk bijvoorbeeld aan een online stemtool, manieren om plannen in te sturen, een tool waarmee bewoners budget kunnen toewijzen aan plannen voor het gebied en een keuzewijzer voor bijvoorbeeld complexe openbare ruimteprojecten.

Na installatie van de OpenStad software krijg je direct toegang tot het platform. Binnen het platform kun je zoveel participatiewebsites aanmaken (en beheren) als jij wilt. En dat allemaal in de huisstijl van jouw gemeente of organisatie. Op basis van de gewenste participatie in jouw online participatieproject bepaal je op maat welke widgets je nodig hebt. Dat gaat makkelijk en flexibel. Je kunt ook voorbeeldsites en content van andere gemeenten hergebruiken, zodat je snel van start kunt. Naast deze templates kun je ook een website helemaal op maat maken. Zo kun je OpenStad voor allerlei soorten projecten inzetten.

In Den Haag is het platform inmiddels ingezet voor 24 trajecten. Zo hebben 4.098 bewoners van de wijk Benoordenhout online gestemd op hun favoriete bewonersplannen voor het wijkbudget. Dat is een respons van 33 procent van de wijk. Die hoge opkomst en mooie plannen vanuit de wijken komen in meerdere projecten terug, zowel in Den Haag als in andere gemeenten die OpenStad gebruiken.

Digitale participatietools bieden een geweldige mogelijkheid om makkelijk creativiteit en denk-kracht van inwoners aan te spreken en samenwerking tussen inwoners en de gemeente inclusiever te maken.
Ook wordt het voor inwoners leuker en laagdrempeliger gemaakt om mee te praten en mee te beslissen over wat in hun stad of dorp gebeurt. Zo kun je als gemeente participatie- en besluitvormingsprocessen transparanter maken. OpenStad heeft zich ook in de coronatijd bewezen en ervoor gezorgd dat veel projecten gewoon door konden gaan.

OpenStad heeft al meer dan 100 cases uitgevoerd in Amsterdam, Den Haag, Alphen aan den Rijn, Haarlem, Utrecht en sinds kort ook de Provincie Zuid-Holland, Brielle en het Waterschap Holland-Rijnland. Binnen de OpenStad community kun je actief leren hoe deze en nieuwe gemeenten participatieprocessen met OpenStad hebben ontworpen, welke interne werkdocumenten ze daarbij gebruiken en wat de lessons learned zijn. Ook zijn de voorbeeld websites beschikbaar en te hergebruiken.

De assessoren vinden het een enorm sterke casus waar het enthousiasme vanaf spat. Zij zijn van mening dat deze manier van het organiseren van participatie de samenleving inclusiever en democratischer kan maken. Als gemeenten alles uit OpenStad willen halen wat erin zit, vraagt dat wel behoorlijk wat capaciteit en inzet. Voor kleine gemeenten waar vaak beperkte capaciteit is, heeft OpenStad wel een stevige herbruikbare basis staan.  
Vermeldenswaardige sterke punten in deze casus zijn dat inwoners uit allerlei bevolkingsgroepen betrokken worden bij het gemeentebeleid en bij de eigen wijk. De tool is bovendien herbruikbaar, schaalbaar en breed toepasbaar voor allerlei trajecten waarin inwonersbetrokkenheid gewenst is. Bijvoorbeeld wijkbudgetten voor initiatieven in de wijk, regionale energiestrategie of omgevingswet.
Inspirerend is ook het enthousiasme van de initiatiefnemers, de uitgebreide documentatie en meetbare resultaten.