Artificiële Intelligentie (AI) is niet zomaar een technologie, maar een systeemtechnologie die onze samenleving fundamenteel zal veranderen. De VNG verwelkomt deze hoofdboodschap uit het nieuwste rapport van de WRR, want ook het lokaal bestuur heeft of krijgt te maken met AI.
Juist op gemeentelijk niveau ervaren we de effecten ervan op onze samenleving. De WRR presenteerde 11 november het rapport 'Opgave AI: De nieuwe systeemtechnologie'.
Samenleving voorbereiden op Al
De WRR concludeert dat de overheid zich actiever moet voorbereiden op een samenleving waarin AI een grote rol speelt. AI is namelijk een systeemtechnologie, vergelijkbaar met de opkomst van de stoommachine, elektriciteit of de computer. De raad identificeert vijf opgaven die daarbij richtinggevend zijn:
- Demystificatie: het adresseren van onrealistische beelden;
- Contextualisering: het creëren van een goede omgeving om AI te laten functioneren;
- Engagement: het betrekken van maatschappelijke partijen bij de technologie;
- Regulering: het opstellen van kaders
- Positionering: het strategisch nadenken over de verhouding van Nederland ten opzichte van partijen elders
Ministeriële onderraad
De WRR geeft tien aanbevelingen om aan deze opgaven te werken en een slotaanbeveling om een meer solide beleidsinfrastructuur te ontwikkelen. Te beginnen met een AI-coördinatiecentrum, dat politiek verankerd is via een ministeriële onderraad. Ook gemeenten zien de fundamentele impact van AI op onze samenleving. Deze technologie raakt rechtstreeks aan de grondbeginselen van de democratische rechtsstaat. Gemeenten hebben enerzijds de verantwoordelijkheid hiervoor de juiste randvoorwaarden te creëren. En anderzijds de opdracht om de kansen die AI biedt in te zetten voor maatschappelijke vraagstukken. De casus van het SyRI-algoritme laat zien dat dit ingewikkelde materie is.
Machtsconcentratie aanpakken
Gemeenten werken al aan het in goede banen leiden van AI. Zo versterken zij het engagement door te werken met de Aanpak Begeleidingsethiek, die verschillende partijen rond een vraagstuk bij elkaar brengt. Maar dat is niet voldoende.
Het gehele openbaar bestuur moet verder verkennen wat er nodig is om AI maatschappelijk verantwoord en transparant in te zetten. Het is noodzakelijk om op het hoogste politiek-bestuurlijke niveau deze beleidsontwikkeling te verankeren. Ook omarmt de VNG de aanbeveling om via wetgeving de scheve verhouding aan te pakken tussen publiek en privaat in het digitale domein, net als de machtsconcentratie die daar het gevolg van is.
Digitale Grondrechten
Gemeenten verwelkomen dan ook het perspectief om AI als systeemtechnologie te zien, met brede impact op de publieke waarden in onze samenleving. Momenteel ontwikkelt de VNG een Agenda Digitale Grondrechten en Ethiek om invulling te geven aan meerdere opgaven die door de WRR zijn genoemd. Gemeenten zullen dit rapport nog nader bestuderen en onderzoeken hoe zij ook vanuit het gemeentelijk perspectief opvolging kunnen geven aan de aanbevelingen.
Meer informatie
Lees hieronder het nieuwsbericht en het WRR-rapport.