vrijdag 23 juli 2021

De commissie vergaderde met collega’s van Economie, Klimaat, Energie en Milieu (EKEM). Het hoofdonderwerp was de Nationale omgevingsvisie (NOVI) en regie op de ruimtelijke ordening. Daarnaast zijn de VNG-reactie op het rapport van de commissie Van Aartsen en de Landelijke Handhavingstrategie (LHS) besproken.

NOVI en regie op de ruimtelijke ordening

Er wordt geconstateerd dat er een brede behoefte is aan meer regie op de ruimtelijke veranderopgaven, met de NOVI als landelijke basis. Kernbegrippen in de veranderopgave zijn: integraal, gebiedsgericht, samenwerking, regie en participatie. De VNG bepleit ruimte voor gebiedsgericht maatwerk. In het rapport ‘Van woorden naar daden’ (Interdepartementaal beleidsonderzoek ruimtelijke ordening) wordt de vraag gesteld hoe je sturing geeft aan nationale belangen. Vanuit de VNG is de vraag hoe gemeenten het beste in positie kunnen worden gebracht.

Vanuit de gezamenlijke commissies worden diverse discussiepunten genoemd:

  • Laat de afstemming binnen het rijk, ontkokering en de organisatie van ministeries over aan het rijk.
  • Ruimtelijke ordening is geen managementvraagstuk, maar een inhoudelijke zaak die niet onder één ministerie kan vallen. Er is behoefte aan een minister die ruimtelijke aspecten bij elkaar brengt.
  • Daarnaast is er behoefte aan structureel geld in plaats van incidenteel.
  • Uit de discussie blijkt dat de ervaringen met samenwerking tussen regio en rijk variëren.
  • Nog groter zijn de verschillen in ervaringen met provincies. Sommige provincies zijn veel te sturend. Soms verschillen de ervaringen binnen de provincie. In andere provincies zijn gemeenten blij met de samenwerking met de provincie.
  • De regio heeft geen status. Maar dit is wel het niveau waarop de ruimtelijke opgaven samenkomen en moeten worden opgelost. Regio’s zoeken in de provincie en het rijk een partner, geen baas.

Op basis van de discussie kan de VNG een aantal uitgangspunten over regie concretiseren en de discussie aangaan met de medeoverheden. Over de rolinvulling van provincies is het laatste woord nog niet gezegd.

VNG-reactie op rapport commissie Van Aartsen

Het rapport 'Om de leefomgeving, Omgevingsdiensten als gangmaker voor het bestuur' van de commissie Van Aartsen is uitgebracht op 4 maart 2021. Na een eerste reactie in maart is het VNG-standpunt verder aangescherpt en uitgewerkt. Een aantal knelpunten uit het rapport wordt erkend, maar wij herkennen ons grotendeels niet in de analyse en wij zien de aangedragen oplossingen niet als de oplossingen om het stelsel te verbeteren. Wij zijn positief over de adviezen die richten op het verbeteren van de kwaliteit van uitvoering. Echter lossen de adviezen gericht op de vorm de knelpunten niet op. De democratische legitimatie en de positie van raadsleden wordt verzwakt door het op afstand plaatsen van de omgevingsdiensten, het op afstand plaatsen hindert de integraliteit van de lokale afweging en de samenwerking in de regio komt onder druk te staan.

Onderzoek Landelijke Handhavingstrategie

De LHS is geëvalueerd. De huidige LHS bevat een stappenplan, om uniform te kunnen reageren en bestuurs- en strafrechtelijke interventies optimaal toe te kunnen passen. Het heeft lang geduurd voordat de LHS breed werd toegepast. De eerste versie is nu door bijna alle bevoegde gezagen vastgesteld. Wat in de evaluatie met name opviel waren de verschillen in inzet van bestuurs- en strafrecht. Verder laat de afstemming op strategisch en tactisch niveau te wensen over. De capaciteit staat onder druk. En de informatie-uitwisseling is lastig. Verder blijkt dat de inhoud van de LHS goed is en grotendeels in lijn met de Omgevingswet.

De commissie is vooral geïnteresseerd in de relatie tussen de gemeenten en het openbaar ministerie. Over en weer maken de bestuursrechtelijke en de strafrechtelijke kolom elkaar verwijten. De commissie vindt ook de relatie tussen gemeenten en omgevingsdiensten een punt. De commissie Van Aartsen wil meer taken bij de omgevingsdiensten leggen. Aan de andere kant zouden gemeenteraden een grotere rol in de aansturing van omgevingsdiensten moeten krijgen. Hoe het ook zij, de LHS wordt komend najaar herschreven.

Meer informatie