Op 7 december 2020 verscheen de derde jaarlijkse rapportage van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) over de ontwikkeling van het Wmo-toezicht. Het rapport is gebaseerd op een enquête die is verspreid onder alle gemeenten en geeft de stand van zaken eind 2019 weer. Er hebben 292 gemeenten gereageerd, een stijging ten opzichte van vorig jaar.
Het IGJ maakt zich zorgen en stelt dat het tempo waarin het toezicht zich ontwikkelt omhoog moet. De IGJ concludeert dat het met een aantal aspecten waarop het toezicht wordt beschouwd, nog steeds niet goed genoeg gaat. Ook heeft de IGJ dit jaar de betrokkenheid van de gemeenteraad bij het Wmo-toezicht onderzocht. Uit de peiling blijkt dat de gemeenteraad nog geen krachtige rol pakt.
VNG: toezicht is één van de randvoorwaarden voor goede ondersteuning
De VNG is van mening dat gedegen toezicht een randvoorwaarde is voor goede, veilige en rechtmatige Wmo-ondersteuning. We sluiten ons dan ook aan bij het pleidooi van de IGJ om te (blijven) bouwen aan krachtig Wmo-toezicht.
Tegelijkertijd constateren we dat er gemeenten zijn waar het toezicht nog in de kinderschoenen staat, of waar het college - niet zelden vanwege krappe budgetten in het sociaal domein - kiest voor een beperkte invulling van de toezichttaak. Wij roepen alle gemeenten op om na te gaan of het Wmo-toezicht stevig genoeg verankerd is in de kwaliteitscyclus. VNG en gemeenten pleiten er voor dat de financiële positie van gemeenten op orde is en wordt versterkt.
Aandacht voor meer integraal toezicht
Het kwaliteitstoezicht, waar het IGJ-onderzoek over gaat, hangt sterk samen met het toezicht op rechtmatigheid. De VNG ziet dat de aandacht voor de aanpak van zorgfraude door gemeenten groeit. Dat is nodig: uit het onderzoek ‘Een wereld te winnen’ blijkt dat zorgfraude momenteel lastig is vast te stellen, talrijke methoden kent en vaak een georganiseerd karakter heeft. Het is van belang om fraudepreventie en -bestrijding in te bedden in het ambtelijk en bestuurlijk handelen. De komende jaren zullen wij gemeenten daarbij ondersteunen. Tegelijkertijd blijven we in gesprek met de wetgever, omdat ook daar nog een taak ligt voor het mogelijk maken van effectief toezicht.
Steeds meer gemeenten onderkennen het belang en gaan aan de slag om het toezicht op kwaliteit en rechtmatigheid aan elkaar te verbinden. Op 26 november jl, organiseerde de VNG het online congres “Wmo-toezicht doe je samen”, waar ruim 250 toezichthouders en beleidsmedewerkers aan deelnamen.
Ondersteuning door VNG
Dat het Wmo-toezicht zich niet overal gelijk ontwikkelt, biedt kansen om van elkaar te leren. Ook de komende jaren zal de VNG gemeenten ondersteunen en de onderlinge kennisdeling en professionalisering faciliteren. We zien een aantal goede ontwikkelingen en hebben er vertrouwen in dat die worden doorgezet.
In het afgelopen jaar verschenen er een aantal handvatten om het Wmo-toezicht te versterken. De Routekaart en het Overzicht van Gemeentelijke Toezichtstaken zijn daar voorbeelden van.
In 2021 gaan we door met deze ondersteuning. Zo verschijnt er een e-learning over toezicht voor gemeenteraadsleden. En samen met GGD GHOR Nederland werken we aan een lerend netwerk voor toezichthouders.
Blik op de gemeentelijke (toezicht)praktijk
De IGJ beschrijft algemene tendensen in het Wmo-toezicht, op basis van een enquête met meerkeuzevragen. Deze opzet biedt voor gemeenten weinig ruimte om ontwikkelingen te duiden of keuzes toe te lichten. De bevindingen uit het rapport maken echter juist nieuwsgierig naar de overwegingen achter de cijfers. De VNG maakte daarom een rondje langs de velden en bevroeg 22 gemeenten/regio’s naar hun visie op het Wmo-toezicht. Welke keuzes maken zij met betrekking tot het Wmo-toezicht en waarom? En hoe werken zij aan het verbeteren van hun toezichtfunctie? Lees hierover mee het in het achtergrondbericht ‘Blik vanuit de gemeentelijke toezichtpraktijk’.
Zonder aanpassingen is de Wmo niet toekomstbestendig
Tot slot verwijzen we u graag naar de berichtgeving vanuit de VNG over de toekomstbestendigheid van de Wmo van 1 december jl.
Meer informatie (update 21 december 2020)
Hieronder de nieuwe VNG-handreiking Wmo-toezicht, gepubliceerd in december 2020.
- Handreiking Wmo-toezicht (pdf)