Het zal veel gemeenten bekend in de oren klinken. De massale media-aandacht rond zorgfraude en een verontrustende casus in de eigen contreien laten de alarmbellen rinkelen. Het heeft de regio Midden-Holland doen besluiten de deur stevig dicht te doen en gecontracteerde aanbieders vroegtijdig en structureel te monitoren op kwaliteit en rechtmatigheid. Een belangrijke tool daarbij is een digitale scan van zorgaanbieders op rechtmatigheid en financiële continuïteit. Deze scan is onderdeel van een bredere visie op goede en eerlijke zorg, maar kan ook in deze crisistijd zijn dienst bewijzen.
De genoemde visie is neergelegd in het programma rechtmatigheid en kwaliteit 2020 – 2021 voor de regio Midden-Holland, een samenwerkingsverband tussen de gemeenten Bodegraven-Reeuwijk, Gouda, Krimpenerwaard, Waddinxveen en Zuidplas. We spraken met de Goudse wethouder Corine Dijkstra, programmamanager Conny Kelly en Johan Posseth, partner van Kurtosis, het bureau dat de scan samen met de regio ontwikkelde.
Achter de oren krabben
‘Nee’, begint Dijkstra, die het programma namens de regio bestuurlijk trekt, ‘het was niet zo dat we niets deden. Maar het was te fragmentarisch en veel reactief.’ Het voldoen van zorgaanbieders aan de basale kwaliteitseisen in de contracten en dienstenomschrijvingen bleken onvoldoende te worden gemonitord. ‘Er kwamen signalen over kwaliteitsissues binnen’, vervolgt Kelly. Een casus bij een aanbieder van jeugdzorg bracht zaken in een stroomversnelling. Kelly: ‘’We moesten kinderen overbrengen naar andere aanbieders. Maar hoe konden we garanderen dat zij wél de juiste kwaliteit zouden bieden?’
In dezelfde periode publiceerde Follow the Money berichten over de aard en de omvang van zorgfraude. Ook de contractmanagers van de regio signaleerden rechtmatigheidsrisico’s. ‘Dat was het moment waarop we ons achter de oren krabden’, vertelt Dijkstra. ‘We vroegen ons af hoe we proactief kwaliteits- en rechtmatigheidsrisico’s konden signaleren en daar in een vroeg stadium iets aan konden doen. Daarbij vind ik drie dingen belangrijk: cliënten krijgen de hulp waar we voor betalen, het geld wordt besteed aan de zorg zelf én we toetsen dat scherp, maar zonder extra bureaucratie.’
Programma rechtmatigheid en kwaliteit
Het programma bestaat uit verschillende onderdelen. Denk daarbij aan het aanstellen van een regionale toezichthouder Wmo en Jeugdwet, aansluiten bij het Informatieknooppunt Zorgfraude, instellen van een meldpunt voor signalen, vergroten van de fraudealertheid bij alle betrokken medewerkers en een scan van zorgaanbieders. Dijkstra: ‘Uiteindelijk willen we komen tot een integraal handhavingsbeleid waarmee we proactief kunnen sturen op kwaliteit én rechtmatigheid. We zagen namelijk een duidelijke link tussen beide en hebben kwaliteit en rechtmatigheid daarom ondergebracht in één programma.’ Kelly: ‘Kijken we naar de kwaliteit, dan onderscheiden we twee niveaus. Het eerste niveau bestaat uit de kwaliteit waar een zorgaanbieder in algemenere zin aan moet voldoen, zoals het opleidingsniveau van medewerkers. Deze eisen staan in de wet of stellen we op in samenspraak met de zorgaanbieders. Op het tweede niveau gaat het om de kwaliteit van de zorgverlening, waarvoor de dienstenomschrijvingen de basis vormen. Voor beide niveaus geldt dat we de eisen willen aanscherpen en structureel willen monitoren.’
Een malafide aanbieder die denkt: ‘Als ze me niet meer contracteren, dan ga ik wel pgb-zorg aanbieden’, komt in Midden-Holland van een koude kermis thuis. Dijkstra: ‘De kwaliteitseisen die we stellen aan zorg in natura zullen ook in de verschillende gemeentelijke verordeningen terugkomen.’
Scan van zorgaanbieders
De ambitie van de regio is om proactief te sturen op kwaliteit en rechtmatigheid zónder extra bureaucratie. Een belangrijke tool hierbij is de digitale scan van zorgaanbieders die vooraf of in een vroeg stadium de financiële risico’s en rechtmatigheidsrisico’s in kaart brengt. ‘We hebben gekeken welke criteria we willen toetsen’, vertelt Kelly. ‘Denk aan de beloning van bestuurders en de verhouding tussen omzet, winst en kosten.’ De gewenste gegevens komen voor het grootste gedeelte uit jaarrekeningen. In meerderheid zijn zorgaanbieders verplicht een door de accountant getoetste jaarrekening in te dienen bij het ministerie van VWS. Dijkstra: ‘Het gaat om openbare data en leidt dus niet tot extra lasten voor het gros van de aanbieders dat gewoon goed werk levert.’
Vooral de wens om risico’s vroegtijdig te onderkennen leidde tot de keuze voor Kurtosis. Samen met deze partij wordt nu nagedacht hoe om te gaan met kleinere aanbieders, die de verplichting om een jaarrekening aan te leveren niet kennen. Zij zullen dezelfde informatie op een eenvoudige wijze aan kunnen leveren. Dat kan door het als verplichting op te nemen in de overeenkomsten, maar ook vrijwillig. In dat laatste geval kan het niet meewerken een op zichzelf staand signaal zijn.
Tool in bedrijf
De tool is een online dashboard met twee blikvelden: een totaalbeeld van alle zorgaanbieders en de detailscores per zorgaanbieder. Posseth: ‘Bij het totaalbeeld zijn alle aanbieders geplot in een kwadrant gericht op twee dimensies: financiële duurzaamheid en rechtmatigheid. Klik je op een aanbieder, dan zie je – in de vorm van een stoplichtmodel – de scores per dimensie toegelicht.’ Bij de dimensie financiële duurzaamheid gaat het om indicatoren zoals liquiditeit, solvabiliteit, winstpercentage, omzetgroei en overhead. Indicatoren bij de dimensie rechtmatigheid zijn onder meer winstpercentage, omzet per fte, salaris van bestuurders en de percentages omzet- en winstgroei. ‘Met het bepalen van de normen voor deze indicatoren zijn we heel zorgvuldig te werk gegaan’, vertelt Posseth. ‘De door deze regio vastgestelde normen hebben we vergeleken met andere bronnen en we zijn er ook over in gesprek gegaan met andere aanbieders. En nog steeds zijn de normen niet in beton gegoten. Het is een lerend systeem dat we steeds verder verfijnen en aanpassen als een situatie daarom vraagt.’
Actie naar aanleiding van signalen
Posseth benadrukt dat de uitkomsten van de scan moeten worden beschouwd als signalen, niet als bewijslast. Daar sluit het vervolgtraject ook op aan. ‘Het mooie van de scan is dat je heel gericht aanbieders die slecht scoren op rechtmatigheid en/of financiën kunt benaderen’, zegt Kelly. ‘We hebben onze contractmanagers gevraagd om hun aanbieders na te lopen met de tool. Hebben aanbieders een hoog risico op rechtmatigheid en/of financiële continuïteit, dan kijken ze naar de detailscores. Bij vragen nemen ze contact op met de aanbieder. Inmiddels is dat voor financiële duurzaamheid al een aantal keer gebeurd. De betreffende aanbieders bevestigden het beeld en gaven aan verschillende maatregelen te hebben genomen om de situatie te verbeteren. Op deze manier kunnen we vaak al vroegtijdig een vinger aan de pols houden. Is deze vorm van ‘relatiebeheer’ niet afdoende, dan kunnen we overgaan tot een detailcontrole of zelfs een boekenonderzoek.’
Samen doorontwikkelen?
Posseth gaf al aan dat de scan een lerend systeem is. ‘Denk daarbij aan het toevoegen van de resultaten van bronnenonderzoek en de verklaringen van zorgaanbieders voor het afwijken van de normen. Zo creëren we een interessante feedbackloop waarmee we de tool verder kunnen verbeteren. Ook zouden we declaratiegegevens kunnen toevoegen, die kunnen helpen om meer gevoel bij kostprijzen te krijgen.’
Dijkstra geeft aan dat het ook voor zorgaanbieders zelf interessant is. En niet alleen omdat bonafide aanbieders zonder inspanning kunnen voorkomen dat ze ‘besmet’ raken door hun malafide collega’s. ‘De bedrijfsvoering is een zorg voor de aanbieder en wij stellen in de inkoopcontracten de tarieven vast’, zegt Dijkstra. ‘Dat is een, laat ik zeggen, spannend snijvlak. Het geeft aan beide kanten meer beeld van de organisatie, maar het laat ook zien wat nodig is voor een goed functionerende zorg.’ Hier spreekt Dijkstra ook haar collega’s van andere gemeenten aan. ‘Het zou goed zijn als we een landelijk beeld kunnen ontwikkelen van de risico’s bij zorgaanbieders. We hoeven niet allemaal zelf het wiel uit te vinden. Daarom vraag ik andere regio’s en individuele gemeenten – zeker die met een Open House-model – om zich bij de ontwikkeling aan te sluiten. Zo profiteren we zowel inhoudelijk als kostentechnisch van schaalvoordelen.’
Meer informatie en meedoen
Op dit moment onderzoeken Midden-Holland en Kurtosis de mogelijkheden om de doorontwikkeling van de scan onder te brengen bij De Pilotstarter van de VNG. Dit platform is een initiatief in het kader van samen organiseren van innovaties om gemeentelijke dienstverlening te optimaliseren. Wilt u meer informatie over de tool en/of deelnemen aan de doorontwikkeling ervan? Neem dan contact op met Conny Kelly.
Zorgaanbieders scannen tijdens de coronacrisis
Het rijk en de VNG hebben afspraken gemaakt om zorgaanbieders onder de Wmo en de Jeugdwet in deze crisistijd financiële zekerheid en ruimte te bieden. Continuïteit van zorg en zorgaanbieders staat voor gemeenten de komende maanden voorop. Kurtosis werkt op dit moment aan een extra module voor de scan die gemeenten kunnen gebruiken voor een financiële toets van aanbieders.