Als er geen geld van het Rijk bij komt voorziet 87% de komende maanden een beetje (39%) of grote (48%) financiële problemen.

Iedereen gaat het voelen

Als gemeenten moeten gaan snijden gaan we dat allemaal voelen, zo waarschuwen wethouders en gemeentesecretarissen. Zij maken zich massaal (81%) zorgen om de maatschappelijke gevolgen van de coronacrisis. Omdat er voorzieningen waar we allemaal graag gebruik van maken omvallen, zoals sportclubs, verenigingen, theaters.

Kwetsbare groepen in de knel

En tegelijk vrezen ze dat meer inwoners in de knel komen. Dat kwetsbare groepen het nog zwaarder krijgen als de crisis langer duurt en er minder geld is om te helpen. Meer eenzaamheid bij ouderen, meer mensen met financiële problemen, bedrijven die omvallen. En ook keuzes die de gemeente misschien moet gaan maken bij de Wmo en de jeugdzorg: wie kan ik helpen en wie niet. 'We gooien dan al het goede dat we de afgelopen jaren hebben opgebouwd weg. Dit kan ik niet uitleggen aan onze inwoners. Alleen een financiële injectie van het kabinet kan ons helpen', zo vat een wethouder het samen.

Minder inkomsten

Door corona lopen de inkomsten van de gemeenten flink terug. Driekwart heeft te maken met minder toeristenbelasting (78%) , huur die niet betaald is (75%) of minder legesinkomsten, zoals voor een bouwvergunning (74%). Ook lopen de belastinginkomsten flink terug (57%).

Veel meer uitgaven, maar achteraan bij compensatie

Gemeenten hebben aan de andere kant met veel meer uitgaven. Het gaat dan om handhaving van de coronaregels, meer werk voor de GGD, steunaanvragen van zelfstandigen (Tozo), een groter beroep op de bijstand en schuldhulpverlening. Ook geven gemeenten vaak financiële ondersteuning aan (sport)verenigingen, de culturele sector en aan de lokale economie.

De meerderheid van de ondervraagde gemeenten heeft op al deze terreinen extra kosten. Die lopen op van honderdduizenden tot miljoenen euro's, afhankelijk van de grootte van de gemeente.

De coronacrisis is nog lang niet ten einde en de echte economische crisis moet nog komen.
We hebben NU geld en duidelijkheid nodig, want we houden dit niet vol.

En er is ook irritatie. Sommige gemeenten zeggen dat ze het gevoel hebben dat ze achteraan de rij staan bij het uitdelen van compensatie voor de coronacrisis.  Een deelnemer schrijft: 'Voor allerlei sectoren, bedrijven, KLM, is ruim geld beschikbaar. Maar gemeenten die al jaren worstelen om rond te komen vinden geen luisterend oor. Deze crisis kan voor ons de nekslag zijn. Ik dacht dat wij één overheid waren?'

Bezuinigen op wijkcentra en OZB verhogen

Als er nu geen extra geld van het kabinet bij komt verwacht ruim driekwart van de ondervraagde gemeenten (77%) dat ze komend jaar zullen moeten bezuinigen of belastingen moeten verhogen om begroting sluitend te krijgen. De meest genoemde maatregel is het verhogen van de gemeentelijke belastingen (52%), zoals de OZB, om zoveel mogelijk voorzieningen in stand te kunnen houden.

Verder komen eigenlijk alle gemeentelijke voorzieningen in aanmerking voor bezuiniging. Vier van de tien ondervraagde gemeenten noemen wegen en fietspaden (41%), maatschappelijke voorzieningen zoals buurthuizen en bibliotheken (40%), Wmo (39%) en groenonderhoud (38%).

VNG: ook na compensatie blijft situatie broos

VNG-voorzitter Jan van Zanen herkent de uitkomsten van het onderzoek. ‘Het water staat gemeenten al langere tijd aan de lippen.

Het beeld dat volgend jaar mogelijk moet worden bezuinigd op allerlei voorzieningen is een schrikbarend vooruitzicht.

Gemeenten moeten daarom op een goede manier gecompenseerd worden. Maar ook met compensatie, blijft de financiële situatie van gemeenten broos. Gemeenten en Rijk moeten daarom ook afspraken maken over voldoende middelen om het enorm gegroeide takenpakket van gemeenten adequaat uit te kunnen voeren.’

Dinsdag spreekt de VNG verder met het kabinet over de compensatie voor gemeenten.

Meer informatie

U vindt meer over het onderzoek op de website van EenVandaag.