De Visitatiecommissie financiële beheersbaarheid sociaal domein heeft haar derde tussenrapportage aan het VNG-bestuur aangeboden. Na 15 visitaties besteedt de commissie aandacht aan de mogelijkheden die gemeenten zelf hebben om grip te krijgen op de financiën in het sociaal domein.
De visitatiecommissie krijgt een steeds scherper beeld van de situatie in het sociaal domein en de uitdagingen waarvoor gemeenten staan. Zo wordt ingegaan op het samenspel tussen bestuur, toegang en uitvoering en het noodzakelijke kostenbewustzijn bij de toegang. Ook concludeert de commissie dat de meest uitgebreide hulpverlening niet altijd de meest passende is en dat organisatorische verandering en transformatie bij gemeenten lastig samengaan.
3 vraagstukken
Daarnaast spelen zogeheten systeemvraagstukken die buiten de directe invloedssfeer van individuele gemeenten liggen. De commissie roept het VNG-bestuur op 3 vraagstukken te bespreken met het Rijk:
- De uitgaven in het sociaal domein groeien harder dan de beschikbare gemeentelijke middelen
- De brede toegangspoort bij jeugdhulp (gemeenten, huisartsen en GI’s) en het abonnementstarief bij de Wmo-2015 halen een belangrijk sturingsprincipe uit het lokale stelsel, terwijl de financiële verantwoordelijkheid volledig bij de gemeenten ligt.
- Wat ontbreekt in het huidige stelsel is het organiseren van een vorm van solidariteit om kosten gemeenschappelijk te kunnen dragen voor die casussen die een langdurig en exceptioneel beslag leggen op gemeentelijke middelen. Vooral kleinere gemeenten geven aan dat zij met dit type uitgaven worstelen.
Kennisnetwerk en gespreksnotitie
De visitatiecommissie blijft tot eind 2021 actief en zal in totaal 30 gemeenten bezoeken met een visitatie. Het aantal aanmeldingen van gemeenten ligt met bijna 100 ruim boven het aantal mogelijke bezoeken. Mede daarom zijn de VNG en partnerorganisaties op advies van de Visitatiecommissie een kennisnetwerk gestart met aanvullend ondersteuningsaanbod, waaronder een leergang en een community of practice. De opgestelde gespreksnotitie ‘Harmonie in het sociaal domein’ kan (samenwerkende) gemeenten helpen bij het bepalen van de mate van grip en het overzien van sturingsmogelijkheden.