COVID-19 heeft een medische en economische crisis veroorzaakt. Daar is veel aandacht voor. Tegelijkertijd tekent zich echter steeds meer een sociale crisis af, die minstens zo ingrijpend is. Bovendien is die zich in deze tweede golf aan het verdiepen.
Lokaal is deze sociale crisis als eerste het meest zichtbaar en merkbaar. Al vanaf het voorjaar vragen gemeenten hier aandacht voor bij het kabinet. De commissie-Halsema bracht het rapport uit ‘Sociale Impact van de coronacrisis’. Daarna kwamen 15 burgemeesters met het manifest ‘Kom op voor de meest kwetsbare gebieden’.
Tafel van gemeentebestuurders en wetenschappers
Intussen hebben gemeenten zeker niet afgewacht. Overal in het land, in landelijke en stedelijke gebieden, zijn ze al volop bezig met maatwerk-initiatieven om deze crisis het hoofd te bieden. Bovendien is onlangs een tafel van gemeentebestuurders en wetenschappers ingesteld, op initiatief van de VNG. Deze tafel staat onder voorzitterschap van burgemeester Paul Depla: ‘Gemeenten willen concrete maatregelen en interventies. Maar, wat is daar zinvol van en om wie gaat het? Die reflectie gebeurt in deze tafel.’
De opdracht van de tafel is om:
- actief en wetenschappelijk onderbouwd, de sociaal-maatschappelijke impact van COVID-19 te volgen en snel te kunnen signaleren wat er speelt;
- zelf met concrete voorstellen te komen voor versnellingen en doorbraken en die waar nodig te agenderen bij het Rijk of andere tafels. Vervolgens moeten deze op zeer korte termijn worden uitgevoerd.
Daarnaast hebben gemeentebestuurders en kabinetsleden afgesproken om regelmatig bijeen te komen in de Regietafel sociaal domein. Deze regiegroep is voor het eerst bijeen gekomen op 2 november.
De sociale coronacrisis samengevat
De sociale coronacrisis kenmerkt zich door een aantal overkoepelende thema’s en door een aantal maatschappelijke groepen dat extra wordt getroffen.
De thema’s:
- toenemende kansenongelijkheid
- afnemende betrokkenheid van inwoners bij genomen maatregelen, ‘eigenaarschap’
- afnemend vertrouwen van inwoners in de overheid en saamhorigheid in de samenleving
De maatschappelijke groepen die extra worden getroffen:
- jongeren: sociale interactie, mentale weerbaarheid, bestaanszekerheid (werkloosheid, tekort aan stageplekken, huisvesting)
- voorheen kansrijke zzp’ers
- de ‘klassieke’ kwetsbare groepen, zoals de inwoners van stedelijke vernieuwingsgebieden