De afgelopen maanden hebben gemeenten met succes grote inspanningen geleverd om extra opvang voor asielzoekers en huisvesting voor statushouders te regelen. De taakstelling voor de tweede helft van 2021 is gehaald. Het kabinet roept provincies en gemeenten nu in een brief op om via de provinciale regietafels op korte termijn nog eens extra opvangplekken te realiseren en verder te versnellen. De VNG ondersteunt deze oproep en ziet dat gemeenten meer dan bereid zijn om in een zeer krappe woningmarkt, opvang en huisvesting te realiseren voor alle aandachtgroepen, waaronder asielzoekers en statushouders. 

Immense opgave

In de brief van het kabinet valt te lezen dat het COA vóór 1 december nog 600 extra opvangplekken zoekt. Vóór 1 januari 2022 zijn er nog 600 meer nodig. Daarnaast is het COA voor 2022 naar nog eens 10.000 extra opvangplekken op zoek. Daar bovenop komen nog 12 locaties waar bijzondere doelgroepen kunnen worden opgevangen. Bij de locaties voor bijzondere doelgroepen gaat het om 10 locaties voor elk 50 alleenstaande minderjarige vreemdelingen (amv) en 2 locaties waar ieder 50 sobere opvangplekken moeten worden gerealiseerd. 

Naast deze COA locaties heeft de voogdij-instelling Nidos ook dringend extra opvangplekken nodig. Nidos is de instelling waar amv onder 15 jaar en amv met een verblijfsvergunning worden opgevangen. Voor eind november heeft Nidos dringend 12 extra locaties nodig en voor februari 2022 nog eens minimaal 24 locaties. Zo kunnen zij zorgen dat deze jongeren op een humane manier opvang en begeleiding krijgen. 

Weterings: houding rijk heeft wrange bijsmaak

Gemeenten die momenteel amv opvangplekken bieden, dragen sinds 2018 jaarlijks gezamenlijk € 10 miljoen uit eigen middelen bij om de jongeren, ook na hun 18e, de juiste opvang en begeleiding te bieden. Al sinds 2018 is de VNG in gesprek met het rijk over deze kosten. Tot nu toe komt het niet tot een concrete toezegging voor volledige compensatie. Hierdoor brokkelt het draagvlak bij gemeenten af om deze plekken aan te bieden. Gemeenten roepen het rijk op snel tot een principeakkoord te komen voor de broodnodige € 10 miljoen voor in ieder geval het komend jaar.

'Het is bijzonder dat de Nederlandse gemeenten zoveel opvang- en huisvestingslocaties hebben kunnen vinden. Het komt bovenop alles wat het rijk al over gemeenten uitstort,' zegt Theo Weterings, portefeuillehouder Asiel van de VNG en burgemeester van Tilburg. 'Des te onbegrijpelijker is het dat het rijk niet over de brug wil komen met € 10 miljoen voor begeleiding en opvang van een groep jonge vluchtelingen met een verblijfsstatus. Ondanks flinke tekorten op de begroting, hebben gemeenten de afgelopen jaren toch de extra kosten betaald. En ook de afgelopen maanden stonden veel gemeenten klaar om het rijk te helpen. Dan krijgen we van deze houding toch een wrange bijsmaak.'

Voorkomen is beter dan genezen

Voor jongeren die bij een jeugdinstelling verblijven, geldt sinds 2018 dat begeleiding/opvang verlengd kan worden tot 21 jaar, maar alleenstaande minderjarige vreemdelingen (mav) vallen niet onder deze regeling. Gemeenten vinden het onbegrijpelijk, onverklaarbaar en langzamerhand niet meer draagbaar dat het rijk geen ondersteuning biedt aan gemeenten voor de opvang, huisvesting en begeleiding van (ex-) amv. Met een preventieve aanpak kunnen vele problemen en hoge (maatschappelijke en sociale) kosten worden voorkomen. Juist voor amv is verlengde begeleiding en opvang van groot belang, omdat veel amv te kort in de opvang verblijven om - bij 18 jaar - een verantwoorde zelfstandige start te kunnen maken.

Meer informatie

• Brief BZK: Gezamenlijke opgave opvang en huisvesting vergunninghouders (rijksoverheid.nl)