vrijdag 16 april 2021

Plannen maken voor herstel na corona en de schade van de crisis repareren. Gestructureerd nadenken over de doelen voor de langere termijn. Onder gemeenten is veel belangstelling voor scenarioplanning, gebaseerd op ramingen van het CPB.

In twee sessies gingen (op 15 april) ruim vijftig concerncontrollers en strategen van gemeenten in een onlinesessie aan het werk met het Centraal Economisch Plan (CES) en de gemeentelijke bijsluiter, ontwikkeld door VNG Risicobeheer, samen met partners (Platform 31, CPB, Bureau De Ruijter, Futureconsult, A&O fonds Gemeenten, collega’s van de VNG en adviseurs/controllers van verscheidene gemeenten).

Impact

Het CEP vormt een aanleiding om in de gemeentelijke organisatie de toekomst op de agenda te zetten. Het biedt een consistente set van aannames om mee te rekenen, bijvoorbeeld voor de Kadernota. In alle gemeenten spelen dezelfde vragen. Tegen die achtergrond onderzoekt een werkgroep of een macro-economische raming specifiek voor gemeenten kan worden gemaakt. Hoe werken de CPB-ramingen door op de grote opgaven van gemeenten? Op de langere termijn zou dit ook kunnen met de ramingen van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). 

Drie scenario's

De al gepubliceerde gemeentelijke bijsluiter geeft een samenvatting voor gemeenten van de drie scenario’s in het CEP. In de bijsluiter staat ook hoe gemeenten ermee aan het werk kunnen gaan, en wat de bijwerkingen zijn; de scenario’s zijn niet één op één door te vertalen voor gemeenten.  
Het CPB maakte naast de basisraming nog twee scenario’s. Het scenario Nieuwe terugslag, waarbij de pandemie dit jaar niet onder controle komt. En een scenario in het teken van Veerkracht, waarbij de pandemie snel wordt bedwongen. 

Signalen

In de bijsluiter voor gemeenten zijn vijf onderwerpen gekozen met grote impact op de gemeentebegroting: overheidsfinanciën, belastingen, inkomensregelingen, Wmo/Jeugdwet, sport en cultuur. Deelnemers discussieerden in groepen over de effecten die zij verwachten in de drie scenario’s en ze deelden wat ze nu zien. Een greep uit de waarnemingen:

  • De toestroom van nieuwe werklozen is nog niet zichtbaar, de klap komt nog
  • Het grotere beroep op inkomensregelingen doet zich nog niet (overal) voor. Het begeleiden van mensen van werk naar werk gaat extra menskracht kosten
  • De druk op het sociaal domein (ongeacht corona) remt de ontwikkelingen in de fysieke leefomgeving
  • Incidenteel geld voor de compensatie van coronakosten flatteert het resultaat van 2020
  • Hogere belastingen zijn onontkoombaar, bijvoorbeeld op toerisme
  • De ontwikkeling van centrumgebieden (leegstand) vraagt gemeentelijk beleid
  • Sport- en cultuurvoorzieningen staan onder druk, meerjarenplannen voor het ondersteunen van voorzieningen zijn nodig. In de cultuursector zijn zzp’ers zwaar getroffen

De scenario’s geven structuur aan het gesprek met ambtenaren uit verschillende disciplines over de toekomst. Dit geldt ook voor het gesprek met bestuurders. De methode kan bijdragen aan integraal denken over de verschillende domeinen en het methodisch rekening houden met onzekerheden, kansen en risico’s met het oog op wendbare organisaties. Het samen met andere gemeenten werken aan scenario’s stimuleert uitwisseling van kennis en ideeën. 

Vervolg

VNG Risicobeheer organiseert een reeks masterclasses over scenarioplanning voor gemeenten. Voor de sessie in juni zijn nog plaatsen beschikbaar. 
Een groep ambtenaren van gemeenten is bezig met een verdieping van de gemeentelijke bijsluiter. Belangstellenden kunnen zich hiervoor aanmelden. 
De VNG werkt aan een forum voor herstelplannen na corona. We vragen strategen/concerncontrollers nadrukkelijk om hun herstelplannen te delen ter inspiratie van anderen. 

Meer informatie