Nummer 10, 16 juni 2017

Auteur: Leo Mudde. Beeld: Ruben Oreel

Denk je als gemeente alles van je inwoners te weten? Vergeet het maar. Organisaties als Facebook, Google en Amazon weten veel meer. Die spiegel hield Digicommissaris Bas Eenhoorn de deelnemers aan het VNG Jaarcongres voor.

Er is, zei Eenhoorn, op digitaal gebied de laatste jaren veel gebeurd en er is veel goed werk verricht door gemeenten, maar ze zullen moeten leren omgaan met de wetenschap dat anderen ook niet stilzitten. De vraag is, hoe daarmee om te gaan.
In de film The Circle, waarvan Eenhoorn een fragment liet zien, zegt Tom Hanks als oprichter van een technologisch internetbedrijf: ‘US Government needs us more than we need them’. Die kant gaat het in Nederland ook op, zei Eenhoorn. ‘Realiseren we ons wel dat er een machtsverschuiving aan de gang is? En dat die gevolgen kan hebben voor artikel 1 van onze Grondwet waarin staat dat iedereen gelijk behandeld moet worden?’

Met een ander fragment, uit de televisieserie Black Mirror, toonde Eenhoorn wat er kan gebeuren wanneer niet langer organisaties maar individuele personen elkaar gaan raten volgens een sterrensysteem. ‘Wat als op basis van rating voorzieningen worden toegewezen? Als een woningcorporatie alleen woningen verhuurt aan mensen met minimaal vier sterren? Het zijn wel burgers van uw gemeente, die mogen we niet in de steek laten.’ Het beoordelen van mensen, zoals dat nu al gemeengoed is met hotels en restaurants, is minder onwaarschijnlijk dan je zou denken. Eenhoorn: ‘De jonge generatie doet het al, onder meer door sexting.’

Sociale media

De invloed van sociale media doet zich nu al voelen in steden. Dankzij Airbnb wordt het Amsterdamse centrum overspoeld door toeristen met rolkoffers, zij zorgen voor overlast waardoor de gemeente wordt gedwongen op te treden. ‘We lopen achter de feiten aan’, zei Eenhoorn. ‘De overheid moet iets doen om ervoor te zorgen dat de burger centraal blijft staan, dat de ongelijkheid tussen inwoners niet toeneemt maar dat dat zij zich dankzij de digitale mogelijkheden kunnen ontplooien en ontwikkelen.’
Gemeenten moeten aan de bak, was zijn boodschap. ‘Als we digitaal gegijzeld worden, heeft u als burgemeester of gemeentesecretaris iets uit te leggen.’ Optreden tegen de gevaren van de digitale wereld vraagt om lef en leiderschap. Bestuurders moeten voorop durven lopen, ook als dat betekent dat ze af en toe over de grenzen van de wet heen moeten.’

De digitale veiligheid overlaten aan ambtenaren kan niet meer, aldus de Digicommissaris. ‘Dit is een onderwerp voor de boardroom, voor de collegevergadering. Er ligt een enorme uitdaging en die moet worden opgepakt, colleges moeten in actie komen.’