Wethouder Jouke Jongsma houdt het na een jaar voor gezien: ‘Het spelen van het spel vond ik ontzettend lastig’

De beste oplossing is niet altijd de beste keuze

Vuurdoop

De vuurdoop als kersverse wethouder kreeg Jongsma met een omstreden woningbouwplan in Appelscha. Voor het terrein van een voormalig miniatuurpark had het dorp woningen voorzien. Een plan dat bestemmingsplantechnisch best wat voeten in de aarde had. Bovendien miste Jongsma de voorgeschiedenis, omdat hij vier jaar de politiek niet had gevolgd. ‘We sleepten het plan er met een coalitiemeerderheid wel door, maar tijdens de vergaderingen bekroop mij al het gevoel dat ik mezelf niet kon zijn. Er werd ingesproken, maar als bestuurder vond ik het ontzettend lastig om daar op te reageren. Dan gaat het nog over zaken waar je niets tot weinig over weet. Je hebt het hele voortraject niet  meegemaakt.’
Met een groeiende dossierkennis werd de worsteling van Jongsma almaar groter. ‘Je voelt dat je niet alles kunt zeggen. De beste oplossing is namelijk niet altijd de beste keuze. In het politieke spel moet je naar meerderheden zoeken. Ik ben juist gewend om overal heel open over te zijn. Dat kan in de raadzaal niet. Zelfs een opgetrokken wenkbrauw kan reden zijn voor vragen. Ambtenaren konden soms aan mijn gezicht zien dat ik bepaalde vragen helemaal niets vond. Als je dat achteraf wordt verteld, ontdek je dat je van een glazen huis in een reageerbuis bent terechtgekomen. En dat is wel heel erg nauw.’

Martelgang

De laatste vier vergaderingen voor het afgelopen zomerreces waren voor Jongsma een martelgang. Hij sliep slecht en ging met tegenzin naar de raads- en commissievergaderingen. ‘Ik wist gewoon niet goed om te gaan met hoe je moet acteren in de politieke arena. In plaats van onderwerpen gaat het vaak over personen. Als wethouder zit je er voorstellen te verdedigen, uit te leggen. Vervolgens word je gevangen op woorden, die soms niet eens met het onderwerp te maken hebben. Puur om je als vertegenwoordiger van het college onderuit te halen. De oppositie schuwt niet om op de persoon te spelen. Het spelen van dat spel vond ik ontzettend lastig. Op een gegeven moment komt het moment waarbij je je afvraagt wat je nu eigenlijk wel en wat niet kunt zeggen.’
Jongsma besprak zijn gevoel met zijn vrouw. ‘Natuurlijk zag zij ook dat ik het niet makkelijk had. Aan de andere kant, ik was pas net begonnen. Misschien groei je er overheen. Toch kom je regelmatig met een bedrukt gevoel thuis na een vervelende avond. Dat vond mijn vrouw ook wel lastig, maar nooit een moment heeft zij gezegd dat ik moest stoppen. Het is ook een dilemma. Er hebben best veel mensen op je gestemd.’

Ik wist gewoon niet goed om te gaan met hoe je moet acteren in de politieke arena

Nadenken

De knoop hakte Jongsma in het afgelopen zomerreces door. Binnen het college was afgesproken dat hij in deze periode als eerste locoburgemeester door ging werken. ‘Op het gemeentehuis is het in de zomer over het algemeen rustig. Samen met de gemeentesecretaris doe je de dingen die je moet doen, maar het is een aardige periode om ook even na te denken. Hoe kan ik een einde maken aan de ongezonde situatie? Houd ik dit nog drie jaar vol? En wat zijn de gevolgen als ik eventueel stop?’ 
Halverwege de zomerperiode was Jongsma eruit. In de tuin van burgemeester Harry Oosterman sprak Jongsma met hem over zijn worsteling. ‘Hij toonde begrip voor mijn besluit om te stoppen. Ondanks dat hij het spijtig vond, onderstreepte hij dat ik vooral voor mezelf moet kiezen.’ 
De fractievoorzitter van OoststellingwerfsBelang werd tijdens haar verblijf in Vietnam op de hoogte gesteld. Vervolgens werden de rest van de fractie en de collega-wethouders ingelicht. ‘Eigenlijk verraste mijn besluit hen niet. Ze zagen het wel aan mijn optredens. Ondanks de tips zagen zij wel dat ik worstelde in de raadsvergaderingen.’ 
Over het afscheid van Jongsma werd zorgvuldig gecommuniceerd. Een definitieve datum werd geprikt en, vervolgens, naar voren gehaald om speculaties te voorkomen. Met de Leeuwarder Courant werden afspraken gemaakt voor een afscheidsinterview, waarbij de journalist het vertrouwen gaf niet voor de bekendmaking iets naar buiten te brengen. Eind augustus diende Jongsma officieel zijn ontslag in aan de gemeenteraad. Dezelfde avond ging er een persbericht de deur uit. Het personeel van de buitendienst, een van de portefeuilles die Jongsma onder zijn hoede had, sprak hij de volgende dag in de vroege ochtend toe. Daarna werd de rest van het personeel ingelicht.

Er bestaat niet zoiets als een school voor wethouders

Opluchting

‘Als je dan weer thuiskomt, voel je teleurstelling, maar een gevoel van opluchting overheerst. Er valt een last van je schouders.’ Dat de keuze van het wethouderschap een verkeerde is geweest, bestrijdt Jongsma. ‘Het is ontzettend jammer, maar ik heb geen moment spijt gehad van de keuze. Ik zie het als een verrijking, dat ik de kans heb gekregen het ambt te vervullen. Ik zou ook iedereen uit het bedrijfsleven aanraden een periode in de gemeentelijke organisatie mee te draaien. Er wordt vaak tegen de lokale overheid aangeschopt, maar het gros heeft geen idee wat zich allemaal binnen de muren van het gemeentehuis afspeelt. Dat geldt overigens ook andersom. Enige ervaring in het bedrijfsleven zie ik als een must voor een publieke functie als wethouder.’

Reacties

Het afscheid van Jongsma leverde een vracht aan reacties op. Over het algemeen wordt het besluit als moedig gezien. Hij kreeg ook brieven en telefoontjes van collega-wethouders, die zich herkennen in het verhaal en ook eenzelfde worsteling ervaren. ‘Het is natuurlijk een gegeven dat bij een publiek figuur alles onder een vergrootglas ligt. Uiteindelijk gaat het erom hoe je met dat politieke spel omgaat. De een kan dat beter dan de ander. Ik ben na een jaar eerlijk tegen mezelf geweest en heb moeten erkennen dat ik dat niet kon. Ik ben veel meer praktisch ingesteld en heb moeite om in alle gevallen heel strak vast te houden aan de regeltjes van het publieke domein. Dan moet je concluderen dat het wethouderschap niet past.’