Nederland is gezegend met ruim vijfhonderd kilometer strand langs onze kust. Deze stranden zijn niet voor iedereen toegankelijk. En wanneer is een strand precies toegankelijk? Pia Hendriks en Martijn Koppejan ontwikkelden op eigen initiatief een meetlijst. Daarmee willen ze kustgemeenten prikkelen er meer mee te doen.
Of het nu gaat om speciale rolstoelen, duinovergangen, aangepaste toiletten of bereikbaarheid met openbaar vervoer. De stranden in ons land zijn lang niet altijd voor iedereen makkelijk te bereiken, merkte verpleegkundige Martijn Koppejan op. En welke dat wel zijn, is ook niet duidelijk.
Wat me verbaasde was dat er zo weinig overleg is met de doelgroep.
Passie voor strandtoegankelijkheid
Geboren en getogen aan de Zeeuwse kust, werkte Koppejan ruim vijftien jaar als strandwacht op diverse stranden in Walcheren. “Vanuit dat werk realiseerde ik me voor het eerst dat er gewoon een hele grote groep mensen geen toegang heeft tot onze mooie stranden. Toen ik per toeval kennismaakte met de eerste CadWeazle was mijn passie voor strandtoegankelijkheid geboren. Van een Duits bedrijf kregen we de vraag of we deze elektrische rolstoel op ons strand wilden testen. En dat bracht heel wat teweeg bij de mensen die het gebruikten. Ik heb echt mensen letterlijk zien huilen van geluk omdat ze een lang gekoesterde droom uit zagen komen. Mensen die nog nooit op het strand waren geweest. Of iemand die sinds een ongeluk een dwarslaesie heeft en sindsdien nooit meer met zijn gezin op het strand kon lopen.
Dat het zoveel voor mensen betekent deed me beseffen hoe slecht het eigenlijk geregeld is. We hadden op ons strand weliswaar wat plastic rolstoelen beschikbaar bij het strandpaviljoen, maar die waren maar beperkt beschikbaar en ze waren erg zwaar om te duwen. Ze stuurden niet goed en werden gewoon als onprettig ervaren. Er valt dus een enorme verbeterslag te maken.”
Overleg met de gebruiker
Naast zijn werk als strandwacht startte Koppejan daarom een eigen bedrijf, Off Road Solutions, om meer elektrische strandrolstoelen naar Nederland gaan halen. “Wat me verbaasde toen ik me steeds meer er mee bezig hield was dat er zo weinig overleg is met de doelgroep”, vertelt hij. “Rolstoelen worden aangeschaft vanuit een eenmalig gemeentebudget en ondergebracht bij horeca, zoals strandpaviljoens. Deze partijen hebben niet de expertise ervoor. Wat je dan uiteindelijk ziet is dat er geen onderhoudsplan is, en er niet op juiste wijze mee wordt omgegaan. De boel is na een aantal jaren alweer kapot. Waarom ontbreekt het overleg met de gebruikers in het opzetten van zulke voorzieningen? Daarom ben ik een aantal jaren geleden begonnen met het in kaart brengen met wat er is en waar de behoeften liggen vanuit de doelgroep zelf als ze een dagje strand plannen.”
Nederland Toegankelijker
En daarvoor zocht hij contact met Pia Hendriks uit Eindhoven, oprichter van de Facebookgroep Nederland Toegankelijker, met meer dan tweeduizend actieve volgers, met name mensen met een beperking. “Zij heeft veel inzichten en contacten en brengt vragen onder aandacht”, aldus Koppejan. Hendriks zit zelf in een rolstoel. “Dit heeft onder andere het gevolg dat vakantie-situaties iedere keer weer een zoektocht naar toegankelijkheid zijn”, vertelt ze. “In mijn geval is aangepast sanitair erg belangrijk. Zoals mijn dochter onlangs zei: we hadden nooit ontspannen vakanties. Daarom ben ik met enkele mensen deze Facebookgroep begonnen. Wij proberen elkaar te stimuleren in het bevorderen van toegankelijkheid en wisselen gegevens uit. Soms mopperen we ook gewoon.”
Een van de vragen die regelmatig langskomt op Facebook is hoe het staat met de toegankelijkheid van stranden, vertelt ze. “In 2014 is er een lijst verschenen waar de strandrolstoelen vermeld waren. In 2018 heb ik daar extra informatie bij gezocht, in eerste instantie over toegankelijke toiletten, voor zover ik dat kon vinden. Daar is enthousiast op gereageerd. Een van de artikelen die er over verscheen is vierduizend keer bekeken. Het was duidelijk dat mensen, die jaren niet naar het strand konden, nu de stap durfden te wagen.”
De toegankelijkheidsmeter
Na het lezen van dat artikel nam Koppejan contact met Hendriks op. “Hij was bezig met een meetlijst toegankelijkheid en wilde daar graag van een “gebruiker” feedback hebben”, aldus Hendriks. “Ik werd dolenthousiast en zag heel veel mogelijkheden. We hebben de lijst aangevuld met als doel om duidelijke informatie over alle Nederlandse stranden te kunnen geven aan de gebruikers. Naar gemeenten toe is het een vorm van voorlichting over wat er nodig is om een goed aangepast strand te kunnen krijgen. Gemeenten hebben door de lijst houvast om de toegankelijkheid te bevorderen.”
Al brainstormend kwamen Hendriks en Koppejan samen tot 26 punten waarop strandtoegankelijkheid gemeten kan worden. “In mijn ogen is dit de allereerste keer dat er een definitie is over wat nu precies een toegankelijk strand is. Dat vind ik heel leuk”, vertelt Koppejan heel trots. “Als verschillende ambtenaren en partijen het over een toegankelijk strand hebben gaat het namelijk vaak over allerlei verschillende dingen. Van rolstoelen tot toiletten Onze lijst moet daarover meer duidelijkheid brengen.”
Keten van toegankelijkheid
Toegankelijkheid zit hem niet alleen in rolstoelen, matten en dat soort producten, stelt Koppejan. “Je hebt eigenlijk een hele keten van toegankelijkheid nodig. Denk aan goede actuele informatievoorziening. Stel je leest op een site dat er bij een strandtent een rolstoel te leen is, maar die blijkt dan nog in de winteropslag te staan. Of hij staat in een strandpaviljoen dat niet te bereiken is. Of er zijn geen sanitaire voorzieningen waardoor mensen met een beperking toch uiteindelijk moeten afhaken. Er zijn legio van dit soort voorbeelden. Verder moet je je afvragen of het strand bereikbaar is met openbaar vervoer, of er voldoende gehandicaptenparkeerplaatsen zijn, of de bushalte is aangepast. Kun je goed op het strand komen? Dan kun je eisen stellen aan duinovergangen en hellingbanen? Daar wordt niet altijd over nagedacht. Als je de helling niet overkomt kom je nog niet op het strand. Je hebt natuurlijk duizend verschillende handicaps. Hoe ga je dat zo inrichten dat je zoveel mogelijk mensen uit de doelgroep kan helpen, en dan binnen acceptabele grenzen, wat betaalbaar is?”
Prikkeling van gemeenten
De 26 punten moeten daarbij handvatten geven aan gemeenten. Koppejan en Hendriks willen de wensen uiteindelijk uitwerken in een soort handboek en deze aantrekkelijk presenteren, onder andere via een website. Koppejan: “Dan kunnen gemeenten hier structureler en beleidsmatiger naar kijken. Wat nu veel gebeurt is dat er zonder echte visie en meer vanuit een soort plichtsgevoel een keer een potje wordt vrijgemaakt, zonder dat deze goed word besteed. We hopen met onze lijst te bereiken dat strandtoegankelijkheid op de gemeentelijke agenda komt. De lijst moet overigens geen vast gegeven zijn, geen wetenschappelijke onderbouwing, maar een prikkeling vormen om er breder naar te kijken. Eigenlijk willen we elk jaar weer kritisch ernaar kijken of er nieuwe actuele ontwikkelingen zijn. Samen met de doelgroep.”
Koppejan heeft begin dit jaar gesprekken met de gemeenten Schouwen-Duiveland en Veere die allebei interesse hebben getoond in de meetlijst en hebben gezegd toegankelijkheid mee te gaan nemen in hun nieuwe kustvisie. Ook Scheveningen heeft interesse getoond. In zijn ‘eigen’ gemeente Veere hoopt Koppejan dit jaar nog een structurele informatievoorziening op te zetten. “Het balletje is gaan rollen. Op naar meer toegankelijke stranden.”