Nummer 3, 23 februari 2018
Auteur: Cindy Castricum | Beeld: © Hans Sprangers
Op elke twee raadsleden is één burgerraadslid actief, zo becijferde concerncontroller Govert Schermers van de gemeente Gennep twee jaar geleden. Een interessant gegeven om in aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen voor te leggen aan het VNG Magazine Panel. Wat is hun ervaring met schaduwfractieleden, zijn het er te veel en moeten ze op de kieslijst staan?
In alle gemeenten van de panelleden die op onze oproep reageerden, zijn burgerraadsleden actief. Het aantal varieert van 5 (Waddinxveen) tot ‘rond de 25’ (Overbetuwe). Volgens de meeste respondenten is dit aantal ‘precies goed’.
Raadslid Peter van den Berg uit Waddinxveen geeft aan dat de functie van burgerraadslid bedoeld is als ervarings- of opleidingsplaats in de aanloop naar een raadslidmaatschap. ‘Daar moet je er niet te veel van hebben, maar voldoende om een goede kweekvijver te hebben waaruit je tussentijds of bij verkiezingen kunt putten’, aldus Van den Berg.
Maximum
Een ruime meerderheid van het panel is van mening dat er een maximum gesteld moet worden aan het aantal burgerraadsleden. Volgens raadslid Ronald Hendriks (Liberaal Wormerland) zou dit ongeveer de helft van het aantal gemeenteraadsleden mogen zijn. CDA-raadslid Vincent Prins uit Sliedrecht houdt het op maximaal twee per fractie en voor Rien Bogerd, voormalig gemeentesecretaris van Urk, is één burgerraadslid per fractie het maximum.
Verkiesbaar
Sommige gemeenten eisen dat een burgerraadslid verkiesbaar is geweest. Net iets meer dan de helft van de panelleden vindt dit terecht. ‘Zeker voor een tussentijdse benoeming als raadslid is dat handig’, vindt fractievoorzitter Attie Mager van de VVD in Gorinchem. ‘Aan het kandidaat stellen en een lijst samenstellen gaat (hopelijk) een zorgvuldige procedure vooraf’, aldus Bogerd. ‘Dan kan het niet zo zijn dat halverwege de rit zomaar iemand ingevlogen wordt.’
Prins is het daar niet mee eens. ‘Tussen twee verkiezingen staat de tijd niet stil. Mensen die later in de gemeente komen wonen of in de loop der tijd meer politiek geïnteresseerd raken, moeten ervaring kunnen opdoen in de politiek. Daarvoor is de rol van burgerraadslid de ideale manier.’
Tjwan Oei, fractievoorzitter van GroenLinks in Rheden, sluit zich bij Prins aan en vreest zelfs dat zo’n eis contraproductief werkt. ‘In een periode van vier jaar heb je soms nieuwe instroom in de gemeente, mensen die meer capabel en/of beschikbaar zijn. Die zou je dan niet kunnen inzetten, als je de vereiste van de kieslijst zou hanteren.’
Ook raadslid Roel Eefting (D66, Overbetuwe) vindt het niet nodig dat burgerraadsleden op de kieslijst staan. ‘Democratie heeft vrijheid nodig om deskundige en betrokken raadsleden te vinden. Op een kieslijst moeten hebben gestaan, werkt daarbij belemmerend.’
Over de taken die burgerraadsleden wel en niet mogen uitvoeren, bestaat behoorlijk consensus. ‘Alles behalve besluiten nemen’, vat partijloos raadslid Frank Smit uit Bergeijk de taakopvatting kort maar krachtig samen.
Oud-gemeentesecretaris Bogerd voegt ‘vertrouwelijke zaken en besloten vergaderingen’ toe aan de taken die burgerraadsleden niet mogen verrichten. Raadsgriffier Toon Cornelissen (Boxmeer) vult aan: ‘Het namens de fractie naar buiten treden en het stellen van vragen. Dit moet altijd via een raadslid lopen; de Gemeentewet kent dit recht expliciet toe aan raadsleden.’ Cornelissen voorziet dat ‘cliëntelisme op de loer ligt als er erg grote fracties ontstaan waar de fractieleider mogelijk geen zicht meer heeft op waar iedereen mee bezig is’.
Het VNG Magazine Panel bestaat uit zo’n tachtig burgemeesters, wethouders, raadsleden en gemeenteambtenaren. Met enige regelmaat leggen wij hun vragen voor, die als basis dienen voor een artikel. Na de gemeenteraadsverkiezingen zullen we ons panel opnieuw samenstellen.
#GR2018
In aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen op 21 maart 2018 publiceren we een serie artikelen over de positie en de rol van de raad. Alle artikelen zijn hier te lezen.