Algemene informatie kiesrecht
Het kiesrecht is een klassiek grondrecht dat is vastgelegd in de Grondwet. Artikel 4 van de Grondwet zegt: 'Iedere Nederlander heeft gelijkelijk recht de leden van algemeen vertegenwoordigende organen te verkiezen alsmede tot lid van deze organen te worden verkozen, behoudens bij de wet gestelde beperkingen'.
Kieswet
In de Kieswet is het kiesrecht nader geregeld. Alle Nederlandse ingezetenen van 18 jaar en ouder hebben het recht om de leden van de Tweede Kamer van de Staten-Generaal, de Provinciale Staten en de gemeenteraden te kiezen.
De leden van de Tweede Kamer der Staten-Generaal, van Provinciale Staten en van de gemeenteraden worden gewoonlijk eenmaal in de vier jaar rechtstreeks gekozen door middel van algemene verkiezingen.
Aantal leden
De Tweede Kamer bestaat uit 150 leden. Het aantal leden van Provinciale Staten is afhankelijk van het aantal inwoners van de provincie. Voor gemeenteraden geldt hetzelfde: het aantal leden is afhankelijk van het aantal inwoners van de gemeente.
Verkiezing leden Eerste Kamer
De verkiezing van de 75 leden van de Eerste Kamer geschiedt niet rechtstreeks, maar indirect. De leden van deze Kamer worden voor een periode van vier jaar gekozen door de leden van Provinciale Staten van de twaalf provincies.
Verkiezing leden Europees Parlement
Sinds 1979 wordt ook het Europees Parlement rechtstreeks gekozen. De kiesgerechtigde burgers van de Europese Unie kiezen de leden van dit parlement telkens voor een periode van vijf jaar. Van de in totaal 626 leden worden er 31 in Nederland gekozen.
Checklist toegankelijkheid stemlokalen
Minstens een kwart van de stembureaus moet toegankelijk zijn voor mensen met een lichamelijke beperking. Aan welke eisen moeten deze stemlokalen precies voldoen?
Het ministerie van BZK heeft een checklist gemaakt voor de toegankelijheidscriteria. In de vierde editie van de Nieuwsbrief Tweede Kamerverkiezingen 2012 licht BZK de checklist toe. Een van de criteria betreft de beschikbaarheid van een Gehandicapten Parkeerplaats.
- Nieuwsbrief 4 Tweede Kamerverkiezingen 2012 (pdf)
- Checklist Toegankelijkheidscriteria stemlokalen (pdf)
- Bijlage AO1 Parkeren GPA (pdf)
Doorberekenen kosten verkiezingsborden: zaak voor de gemeenteraad
'Het is aan de betreffende gemeenteraad om zich over de wenselijkheid en over de hoogte van de kosten uit te spreken.' Aldus minister Donner in reactie op Kamervragen over het doorbereken van de kosten van verkiezingsborden aan politieke partijen.
De minster wijst erop dat gemeenten niet wettelijk verplicht zijn om de aanplakborden te plaatsen. Op grond van de Gemeentewet kan de gemeente de kosten doorberekenen tegen een kostendekkend tarief.
- Volledig bericht (9 februari 2011)
- Kamervragen en antwoorden over kosten verkiezingsborden
Nieuwe datum voor gemeenteraadsverkiezingen 2014
De gemeenteraadsverkiezingen van 2014 zijn op woensdag 19 maart. De verkiezingen zijn verschoven omdat de oorspronkelijke datum (5 maart) samenviel met Aswoensdag.
- Volledig bericht (30 juli 2013)
Ledenbrief raadsverkiezingen
Naar aanleiding vna de gemeentraadsverkiezingen 2010 hebben we een ledenbrief gepubliceerd over diverse onderwerpen die voor de organisatie van de verkiezingen van belang zijn.
Aan de orde komen onder andere het verkiezingsproces, de uitslagenavond, de taak van de gemeenteraad om het verloop van de verkiezingen te onderzoeken, raadsleden als stembureaulid en de openingstijden van stembureaus.
- Lbr.10/001 - Gemeenteraadsverkiezingen (12 januari 2010)
- Brief VNG over verkiezingsproces EP aan BZK (23 september 2009) + antwoord staatssecretaris Bijleveld(november 2009)
Gemeenteambtenaren in stembureau
Medewerkers van gemeenten willen soms ook een stembureau bemensen. Zij komen met veel vragen bij hun werkgever. Hebben zij recht op vergoeding en verlof?
In de cao-gemeenten staan geen afspraken over verlof voor stembureauleden. Dat betekent dat het lokaal geregeld moet worden. Omdat het organiseren van verkiezingen een gemeentelijke taak is, kunnen medewerkers de opdracht krijgen deze taak vanuit hun functie uit te voeren. Gemeenteambtenaren die als vrijwilliger voor een andere gemeente het stembureau bemensen, kunnen een vergoeding krijgen van die andere gemeente.
Meer informatie
Vervanging van raadsleden
Op grond van de Kieswet (artikel X10) kunnen raadsleden worden vervangen die ziek zijn of zwanger zijn. De Raad van State heeft eind juni 2013 een advies uitgebracht over de mogelijkheid om raadsleden te vervangen die niet in staat zijn om zelf een verzoek daarvoor te doen.
Volgens de Raad van State (RvS) biedt de huidige Grondwet geen mogelijkheid om tijdelijk ontslag te verlenen aan wilsonbekwame raadsleden. Een raadslid moet zelf aangeven dat hij vervangen wil worden. Is een raadslid niet in staat om dat te doen, dan blijft zijn zetel leeg. Dit heeft te maken met het persoonlijke karakter van het ambt van volksvertegenwoordiger en het in de Grondwet verankerde uitgangspunt dat volksvertegenwoordigers persoonlijk zijn verkozen.
- Advies Raad van State (website RvS)
- Vervanging raadsleden (VNG-ledenbrief, 3 november 2006)