Nummer 2, 9 februari 2018
Auteur: Leo Mudde | Beeld: © Facebook, Island Government of Saba
Saba en Sint Eustatius werden een stuk minder hard getroffen door Irma dan het 50 kilometer noordelijker gelegen Sint Maarten, waar het oog van de orkaan recht overheen trok. Maar twee weken na Irma passeerde de kleinere, maar nog altijd heftige orkaan Maria ten zuiden van de kleinste van de drie Nederlandse Bovenwindse Eilanden en deed het werk van haar grote zus dunnetjes over.
Toen de storm was gaan liggen, bleek op Saba geen gebouw onaangetast te zijn, 5 procent was zelfs ‘zeer zwaar beschadigd’. De rotsblokken die de haven, de levensader van het eiland, moesten beschermen, waren weggeslagen. Ze waren nog maar negen jaar geleden, na de vorige orkaan van 2008, aangebracht. The Unspoiled Queen van de Cariben, zoals Saba zichzelf op de nummerplaten van de auto’s noemt, was geschonden.
Maar waar op Sint Maarten de chaos regeerde, was het eilandbestuur van Saba ‘vanaf uur 1’ volledig in control, zegt Fanny de Swarte, beleidsmedewerker openbare orde en veiligheid van Saba. ‘Een halfuur nadat de storm was gaan liggen, waren we al bezig de schade te herstellen. Iedereen deed mee, met nog geen tweeduizend inwoners is het eiland een hechte gemeenschap.’
Inmiddels is Saba volledig functioneel, de lokale economie draait weer, mede dankzij een provisorisch herstelde haven. ‘Ongelooflijk. De ravage was groot, maar de saamhorigheid ook. Waar je vaak ziet dat de bevolking apathisch is en wacht tot de overheid in actie komt, ging driekwart van de bevolking hier direct aan de slag met alle middelen die voorhanden waren. Zoiets heb ik bijvoorbeeld in Haïti in 2016 niet gezien.’
Saba was voorbereid, zegt De Swarte. ‘We oefenen vaak met het rampenplan. De overheid heeft hier vooruit gedacht en geïnvesteerd om bij orkanen de schade beperkt te houden. Zo is het elektriciteits- en telecomnet ondergronds gelegd en is de elektriciteitscentrale verplaatst. Daardoor hadden we na twaalf uur weer stroom. De huizen die we nu repareren, gaan we orkaanbestendig maken.’
Magere jaren
De economische impact van de orkaan zal nog jaren voelbaar zijn, verwacht zij. ‘Saba is sterk afhankelijk van Sint Maarten, dat is nu leeg en stil. De magere jaren kunnen wel drie jaar aanhouden, is de verwachting. Onze toeristen komen via Sint Maarten, die doen Saba en Sint Eustatius er even bij. Wij kunnen hen niet missen, dus als iemand in Nederland echt iets voor Saba wil doen, zeg ik: kom als toerist.’
Saba’s belangrijkste trekpleister, de natuur, herstelt zich verrassend snel. Irma en Maria brachten niet alleen veel wind, maar ook heel veel regen. Het eiland was verdroogd, de groene natuur is dankzij die regen weer helemaal terug. Ook het wereldberoemde koraal toonde veerkracht; wat was losgeraakt, is teruggeplaatst.
Ik ben niet anders gewend dan dat gemeenten elkaar helpen
De Swarte, zeven jaar geleden nog beleidsmedewerker veiligheid bij de gemeente Haarlemmermeer, zegt dat de Sabanen dankbaar zijn voor de aandacht en de donaties vanuit Europees Nederland. ‘Ik ben niet anders gewend dan dat gemeenten elkaar helpen. Maar Caribisch Nederland is ver weg. Dan is het mooi om te zien dat we niet vergeten worden als de nood aan de man is. Het is goed dat die contacten er zijn, gemeenten kunnen van elkaar leren. Een aantal Nederlandse gemeenten heeft mij al gevraagd te komen vertellen waar ik nu tegenaan ben gelopen. Niet omdat zij een orkaan verwachten, dat zal in Europa niet zo snel gebeuren, maar er zijn situaties die in elke crisis kunnen optreden. Na Irma zaten we al in de responsfase, toen kwam Maria en moesten we weer de kelders in, om daarna weer terug te gaan naar de responsfase. Hoe doe je dat, en hoe voorzie je in de eerste levensbehoeften na een ramp, als je op jezelf bent aangewezen? Hoe betrek je de bevolking bij het herstel? Daar zijn zeker algemene lessen uit te trekken.’