Aandacht voor specifieke Zeeuwse situatie is nodig

Burgemeesters, wethouders en raadsleden zijn op 14 november 2018 in Vlissingen bijeen om te praten over Zeeuwse thema’s die niet mogen ontbreken in de Meerjarenvisie gemeenten 2020-2024. Centraal staan: energie en klimaat, de inclusieve én de informatiesamenleving.

‘Grote steden bepalen de koers van de VNG’, wordt in Zeeland wel eens gedacht, vertelt Marga Vermue, burgemeester van de gemeente Sluis en voorzitter van de Vereniging Zeeuwse Gemeenten (VZG). Ze is blij dat de VNG naar Zeeland komt om te horen wat er in deze provincie speelt.

Zo’n 45 Zeeuwse burgemeesters, wethouders en raadsleden denken op het stadhuis van Vlissingen mee over de Meerjarenvisie gemeenten 2020-2024. Jantine Kriens, algemeen directeur van de VNG, wil in die visie graag rekening houden met regionale verschillen. ‘Ik wil graag horen waar Zeeuwse gemeenten mee bezig zijn. Waar lopen jullie tegenaan, welke dilemma’s spelen er in Zeeland?’

Drie onderwerpen staan centraal: energie en klimaat, de inclusieve samenleving en de informatiesamenleving. Derk Alssema, wethouder in de gemeente Goes, houdt zich namens de VZG bezig met de energietransitie. De bestuurder probeert zoveel mogelijk partijen aan tafel te krijgen die meeschrijven aan de regionale energiestrategie, die er in juni 2019 moet liggen.

De aanwezigen gaan met elkaar in discussie over de vraag of de energietransitie bij kwetsbare groepen leidt tot ‘energiearmoede’. Is het naast een technische vooral een sociale opgave? ‘De overheid roept: “Gij zult van het gas af.” Hoe onze inwoners dat moeten doen, zoeken ze zelf maar uit.’

In de zaal is men het erover eens dat de overheid meer duidelijkheid moet verschaffen over de kosten. ‘Het is voor veel inwoners financieel niet haalbaar om van het gas af te gaan. Waarom niet eerst inzetten op de isolatie van woningen’, vraagt een raadslid. Dat vinden meerdere deelnemers een goed idee: daarmee bespaart de burger geld, waardoor het draagvlak toeneemt.

De overheid zou moeten inzetten op bewustwording – mensen liever motiveren dan straffen. Jantine Kriens concludeert dat er door het ontbreken van een landelijke strategie nu nog onzekerheid bestaat, met name over financiële vraagstukken.

Proeftuin

‘Zeeland is gezien haar ligging ideaal om als proeftuin te dienen op het vlak van energie, klimaat en circulair’, luidt de volgende stelling. Door de aanwezigheid van water en de ligging aan de kust is klimaatadaptatie belangrijk. Technici zien de unieke mogelijkheden van dit gebied wel: in Zeeland worden proeven gedaan met energieopwekking uit algen, energieopslag en getijdenenergie.

‘Maar Zeeland is te veel een energieproducent aan het worden. Het wordt een exportproduct, energiebedrijven krijgen vergunningen, maar we moeten onze inwoners niet vergeten.’ Een ander raadslid kan het echter niet ver genoeg gaan. ‘In Goes komt een nieuw bedrijventerrein. Waarom verzamelen we daar niet alle bedrijven die zich bezighouden met de energietransitie?’

Waar de aanwezigen het wel over eens zijn: de VNG zou een platform moeten bieden waar gemeenten kennis en goede voorbeelden op het gebied van de energietransitie delen. Jantine Kriens: ‘Pak de leading rol en benut de kansen die dit gebied heeft.’

Grote reisafstanden

Robbert Lievense, raadslid gemeente Schouwen-Duiveland en voorzitter van de VNG-commissie Raadsleden en Griffiers, begeleidt samen met Cees van de Bos, lid van de VNG-commissie Zorg, Jeugd en Onderwijs, het gesprek over de inclusieve samenleving.

In Zeeland heeft de jeugdzorg onvoldoende middelen. Onlangs hebben wethouders een brief opgesteld waarin ze aandacht vragen voor de specifieke Zeeuwse situatie. In de rest van Nederland is het goedkoper om zorg buiten de instelling aan te bieden, maar in Zeeland is dit juist duurder door de grote reisafstanden.

Een ander probleem waarmee Zeeland kampt, is dat specialistische functies lastig te behouden zijn, waardoor zorg dichtbij niet altijd mogelijk is. Natuurlijk speelde dit altijd al, maar door de decentralisaties is dit extra zichtbaar geworden.

Een ander punt van zorg is het gebrek aan huisvesting. ‘Er ontstaat werkgelegenheid in de zorg, daar moeten we nieuwe mensen voor aantrekken. Maar er is geen geschikte huisvesting.’

Een andere deelnemer vraagt zich af hoe je onderwijs en zorg beter met elkaar kunt verbinden in het kader van vroegsignalering. Eenzaamheid is een ander aandachtspunt dat wordt genoemd.

Over landsgrenzen heen

Peter Hoek, wethouder van Tholen en lid van de VNG-commissie Informatiesamenleving, praat de deelnemers bij over de informatiesamenleving en big data. In Zeeland is het relevant om te kijken naar de uitwisselbaarheid van gegevens over de landsgrenzen heen. Om uitkeringsfraude op te sporen, is het bijvoorbeeld zinvol om zicht te hebben op bezittingen in België.

Ook rijst de vraag of de VNG geen uniformiteit kan bieden, bijvoorbeeld als het gaat om gemeentelijke websites of databeheersystemen. Nu huurt iedere gemeente een bureau in, dat kan toch kostenefficiënter? Jantine Kriens knikt. ‘De collectieve inkoop van telefonie voor driehonderd gemeenten leverde een flinke besparing op.’

Ondanks de vele digitale mogelijkheden vinden de Zeeuwen het van belang om niet alles digitaal te doen. Mensen moeten elkaar blijven ontmoeten, dat is belangrijk voor de burgerbetrokkenheid bij het bestuur.

Innovatieve oplossingen mobiliteit

Tijdens de vrije ronde kan iedereen kwijt wat hem van het hart moet. ‘Zeeland wordt vergeten’, trapt een raadslid af. ‘Onze provincie is leuk voor toeristen, maar het is ook belangrijk dat je hier fijn kunt wonen. En dat je dus niet 30 kilometer hoeft te rijden voor een arts.’

Jantine Kriens wil weten welk verhaal ze in Den Haag over Zeeland moet vertellen. ‘De regio-specifieke aanpak werkt pas als jullie een verhaal hebben, net zoals Eindhoven Brainport.’ Een deelnemer reageert. ‘Wist je dat de North Sea Port, het 60-kilometer-lange grensoverschrijdende havengebied van Vlissingen tot Gent, jaarlijks 2,6 miljard toegevoegde waarde heeft? Dat is meer dan de haven van Amsterdam. Ook wordt er gewerkt aan een spoorverbinding tussen Gent en Goes.’

Een raadslid oppert dat de Zeeuwse raden meer samen met elkaar moeten optrekken, zodat ze één verhaal naar buiten kunnen brengen. ‘Zeeuwen zijn niet zielig’, roept een ander raadslid. ‘We kunnen prima onze eigen broek ophouden. Alleen: de landelijke regelgeving zit ons in de weg, bijvoorbeeld in de Jeugdzorg.’ Om de leefbaarheid overeind te houden, moet het openbaar vervoer echt worden verbeterd. ‘Anders raken we geïsoleerd.

Een burgemeester merkt op dat we te veel in oude oplossingen denken: in bussen, boten, een trein en een tunnel. ‘We zouden samen eens moeten brainstormen over innovatieve oplossingen.’

Interviews met deelnemers

Zeeland is een krachtige provincie met betekenis

Marga Vermue, burgemeester gemeente Sluis en voorzitter van de Vereniging Zeeuwse Gemeenten (VZG)

‘Afstanden zijn groot binnen Zeeland. In geografisch opzicht liggen de Zeeuwse eilanden ver uit elkaar, maar als je naar de historie kijkt, hebben we elkaar altijd weer gevonden. Samen optrekken blijft belangrijk. Zeeland is een krachtige provincie met betekenis.

Er gebeurt zoveel moois in deze provincie, daar mogen we best trots op zijn. We zijn soms te bescheiden om dat uit te dragen, maar ik merk dat mensen een actieve rol willen vervullen om Zeeland te positioneren. Fijn dat de VNG naar ons toe komt – het is goed dat we onze stem kunnen laten horen. Door de manier waarop de bijeenkomst was vormgegeven, had iedereen een actieve inbreng.’

We moeten meer jonge mensen aantrekken en houden

Stijn van Kervinck (23), raadslid voor Dorpsbelangen Toerisme Veere (DTV)

‘Jammer dat je op dit soort bijeenkomsten vooral oudere mannen in grijze pakken ziet. Vergrijzing is echt een issue in Zeeland, veel jongeren trekken weg. Op Walcheren valt het wel mee, maar in Sluiskil staan er veel huizen te koop. Zelf studeer ik aan de Hogeschool Zeeland. Ieder jaar vallen er studenten af omdat ze naar Breda of Rotterdam verhuizen. Door gebrek aan studenten sluiten sommige opleidingen. We zouden meer jonge mensen moeten aantrekken én houden in Zeeland. Dat kan als er voldoende voorzieningen zijn in de steden. Misschien vertrek ik ook ooit wel naar Den Haag omdat ik politieke ambities heb, maar ik zal altijd terugkeren naar mijn Zeeuwse roots.’