Nummer 1, 2016
De afgelopen jaren kregen gemeenteraadsleden fundamentele decentralisaties voor hun kiezen. Meer taken die burgers rechtstreeks aangaan, betekent dat de keuzes die lokale politici maken een steeds grotere invloed hebben op het dagelijks leven van mensen. Het is dan ook begrijpelijk dat in gemeenten steeds meer stemmen opgaan om meer ruimte te krijgen voor het genereren van eigen inkomsten.
Het aantal media neemt in de breedte toe: naast kranten duiken er steeds meer nieuwssites en nieuwsblogs op. Over de diepgang kun je flink van mening verschillen: de kwaliteit lijkt onderschikt te raken aan het aanbod. Kort en krachtig doet het op de nieuwssites die steeds meer jonge lezers trekken beter dan achtergrond en inhoud. De Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling noemde dit ooit ‘snackjournalistiek’.
De steeds sterker wordende positie van gemeenten staat in schril contrast met de ontwikkeling van de lokale en regionale journalistiek. Dat die onder druk staat, is al langer bekend. Nog belangrijker is de fundamentele discussie die gemeenteraden zelf voeren over de positie van de journalistiek in hun gemeente. Hoeveel procent van de begroting reserveren gemeenteraden voor hun lokale omroep? Wordt er gekeken of er journalistieke innovatie gaande is? Blogs van burgerjournalisten en regionale nieuws-apps zijn bijvoorbeeld manieren om de democratische controle te borgen. Dat raadsvergaderingen ook via internet gevolgd kunnen worden, is geen garantie dat er journalisten zijn die alles kritisch volgen. Er zijn grote lokale verschillen in hoe dit is georganiseerd en het hangt sterk samen met het aantal inwoners en dus het budget.
Als voormalig gemeenteraadslid in Gouda kon ik altijd wel enkele journalisten vinden tijdens debatten. Daarnaast ontwikkelden diverse fora zich als discussieplatform voor Goudse gebeurtenissen en klommen raadsleden wekelijks in de pen om het lokale debat mede aan te zwengelen. Nu is Gouda een stad waar ook weleens wat gebeurt met ‘landelijke’ media-impact, maar er zijn genoeg gemeenten waar lokaal belangrijke zaken gebeuren en waar nauwelijks de journalistieke menskracht is om het nieuws aan de man te brengen.
Scenario’s
In het rapport Anders nog nieuws? van het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek worden verschillende scenario’s geschetst voor de toekomst van de journalistiek. Hoewel de auteurs benadrukken dat deze scenario’s geen handleiding vormen voor politiek keuzes, zitten er toch interessante bevindingen in waar de politiek op moet anticiperen. Zo stelt het rapport: ‘Door de toename van nieuwssites, bloggers en burgerjournalisten in de breedte is er ook steeds meer discussie over kwaliteitsjournalistiek’.
Wat doet de kwantiteit met de kwaliteit in de regio? Het rapport heeft mij ervan overtuigd dat mediabedrijven in de toekomst meer op zoek gaan naar samenwerking om hun journalistieke functie te versterken. Het Stimuleringsfonds is ook bezig om nieuwe regionale innovaties te stimuleren, maar volgens mij liggen er meer kansen op het terrein van publiek-private samenwerking.
In de Kamer heb ik daarom onlangs voorgesteld regionale media meer mogelijkheden te geven om samen te werken, ongeacht of ze een publieke of private achtergrond hebben. Als de lokale krant intensiever met de lokale omroep mag gaan samenwerken, kunnen ze elkaar versterken. Op die manier houd je een sterke regionale pers in stand. Ook komend jaar bij de behandeling van het wetsvoorstel over de regio kom ik met voorstellen om dit te vereenvoudigen.
In de regio vervagen de grenzen tussen publieke en private media. Zeker onder jonge lezers. Tijdens mijn gastlessen bij de opleiding journalistiek aan de Hogeschool Utrecht merkte ik dat dit sterk leeft onder toekomstige journalisten. De scheiding tussen commerciële en publieke belangen moet goed bewaakt worden, maar het kan in regionale en lokale situaties juist nodig en wenselijk zijn om samenwerking tussen mediabedrijven te stimuleren. Het Commissariaat voor de Media moet vooraf beter toetsen of samenwerking door de beugel kan in plaats van alleen achteraf de rekening te presenteren als er regels zijn overtreden.
Voor de volgende gemeenteraadsverkiezingen van 21 maart 2018 is het belangrijk dat lokale politici ook het debat aanzwengelen over de positie van de lokale pers in hun dorp, stad, streek of regio. Meer taken en meer lokale belastingen betekenen ook de noodzaak van stevige controle op deze keuzes. De rol van een gemeenteraad gaat verder dan het beoordelen van de subsidie aan een lokale omroep. Wat is de rol van de lokale omroep in het journalistieke landschap, welke samenwerkingsconstructies met andere media zijn er, waar liggen kansen? Gemeenten mogen zich actiever bemoeien met het lokale mediabeleid. Laat uw gemeente bruisen!
Wilt u ook een betoog schrijven? redactie@vngmagazine.nl