Moties ALV 5 juni 2019: van jeugdzorg tot Klimaatakkoord

Toch instemming met bod voor extra geld jeugdzorg

Een flink aantal gemeenten had tot de ledenvergadering geen goed woord over voor de financiële tegemoetkoming door het Rijk voor de uitvoering van de jeugdzorg. Maar een motie van Leidschendam-Voorburg en Zoetermeer, waarin de VNG werd opgedragen het aanbod niet te accepteren, haalde het niet.

Volgens de beide gemeenten is de compensatie (420 miljoen euro in 2019, 300 miljoen in 2020 en 2021) onvoldoende en onacceptabel en zou het Rijk over de brug moeten komen met een toereikend en structureel macrobudget.
Een kwart van de gemeenten kon zich daarin vinden, maar driekwart stemde tegen de motie. Die meerderheid liet zich overtuigen door het bestuur van de VNG en onderhandelaar Leon Meijer (CU-wethouder in Ede), die de vergadering voorhielden dat er geen sprake is van een eindsituatie en dat de in november 2018 aangenomen motie over stevige structurele afspraken in het sociaal domein, nog altijd leidend is. Die motie is aangehouden tot gemeenten zekerheid hebben over adequate structurele middelen.

Meijer zei dat het aannemen van de motie zou betekenen dat de gemeenten worden teruggeworpen naar de onderhandelingstafel. ‘We hebben het maximale eruit gehaald.’ Cruciaal is volgen Meijer de overeengekomen arbitrage: als kabinet en VNG niet tot bestuurlijke overeenstemming komen, wordt een gezamenlijke commissie van wijzen gevraagd om een ‘semi-bindend’ oordeel. Hierdoor ontstaat er voor gemeenten zicht op een structurele oplossing. Aan die eventuele arbitrage gaat nog een onafhankelijk onderzoek vooraf naar stijging van de zorgvraag en de toegenomen kosten. Dat onderzoek moet in het najaar van 2020 zijn afgerond.

Vicevoorzitter van de VNG Hubert Bruls verklapte dat de VNG op het punt had gestaan de boel te laten klappen. In een open brief in het AD werd zelfs gedreigd met het teruggeven van de gedecentraliseerde taken als het Rijk niet voldoende geld beschikbaar stelde. ‘Het was de moeilijkste zin die ik ooit heb laten opschrijven, want alles in mij verzet zich daartegen.’

Hij erkende dat gemeenten nog niet hebben gekregen wat ze willen, maar hij benadrukte dat afwijzen van het bod niet zou betekenen dat het kabinet morgen met iets anders komt. ‘Dit is wat het is.’ (LM)

Extra ledenvergadering voor Klimaatakkoord

Er komt een extra algemene ledenvergadering waarin het Klimaatakkoord aan gemeenten voorgelegd zal worden. Gemeenten ontvangen de stukken hiervoor zes weken van tevoren.

Dat werd duidelijk toen de gemeenten instemden met een door Zwijndrecht en Delft ingediende motie, ondersteund door 28 andere gemeenten. Afhankelijk van het moment waarop het Klimaatakkoord gesloten wordt, zal het besproken worden in een extra vergadering na de zomer, of op de buitengewone ALV in november.

Ook is een motie aangenomen van Veldhoven. Deze gemeente vraagt de VNG om er bij de minister van Economische Zaken op aan te dringen de omvorming van de salderingsregeling dusdanig vorm te geven dat het aantrekkelijk wordt dakoppervlakken maximaal te benutten voor zonne-energie. Hij moet hier op korte termijn duidelijkheid over geven vanwege de vorming van de Regionale Energiestrategieën. 

Verder werd een motie aangenomen van de gezamenlijke Zeeuwse gemeenten, ingediend door Middelburg. Die willen dat individuele gemeenten meer worden meegenomen in het proces aan de voorkant bij de totstandkoming van het Klimaatakkoord.

De VNG en haar leden staan achter de doelen van het Klimaatakkoord. Veel gemeenten zijn al aan de slag met de verduurzaming van de gebouwde omgeving. Tegelijkertijd hechten gemeenten groot belang aan een aantal randvoorwaarden om echt aan de slag te kunnen met de energietransitie. Zo moet de energietransitie haalbaar en betaalbaar zijn voor de samenleving. Gemeenten moeten de juiste bevoegdheden krijgen om hun regierol in de gebouwde omgeving daadwerkelijk te kunnen uitvoeren. Ook moeten gemeenten een vergoeding krijgen voor de toename van taken en verantwoordelijkheden voor de uitvoeringslasten.

Verder moeten er goede afspraken komen over de marktordening van warmte. Ook in onrendabele gebieden moet een warmtenet komen. Eveneens zijn goede interbestuurlijke afspraken nodig over de uitwerking van het Klimaatakkoord. (MM)

Compensatie voor extra kosten abonnementstarief

Op initiatief van de gemeente De Fryske Marren gaat de VNG bij het Rijk aandringen op volledige compensatie van extra kosten die het gevolg zijn van de invoering van het abonnementstarief Wmo. 

Het Rijk heeft de eigen bijdrage voor Wmo-voorzieningen  per 1 januari 2019 vastgesteld op maximaal 17,50 euro per vier weken. De inkomensafhankelijke eigen bijdrage is daarmee vervallen.

De wijziging heeft in veel gemeenten geleid tot een stijging van het aantal Wmo-aanvragen. Het door het Rijk toegekende budget is onvoldoende om de stijging van het aantal Wmo-aanvragen te kunnen bekostigen.

Gemeenten lopen de kans daardoor steeds meer te moeten bezuinigen op de zorg van hun inwoners. De motie noemt die ontwikkeling onwenselijk; zij leidt tot een ondermijning van de noodzakelijke zorg. (PvdZ)

Analyse financiering ggz gewenst

Volgens wethouder Miriam Haagh (PvdA) van Breda moet er met spoed een analyse worden gemaakt van de financiering van de extramuralisering in de geestelijke gezondheidszorg. Die analyse zou, evenals een onderzoek naar de wachtlijsten voor beschermd wonen, een voorwaarde moeten zijn voor de ondertekening door de VNG van een akkoord op hoofdlijnen over de ggz.

Een motie van deze strekking, ondertekend door een groot aantal gemeenten, is door zowel het bestuur als de leden van de VNG omarmd.

In het hoofdlijnenakkoord is sprake van het terugdringen van de intramurale zorg met 10 procent. Gemeenten en maatschappelijke organisaties krijgen te maken met nieuwe taken in de sfeer van begeleiding en ondersteuning van mensen met psychische problematiek. Volgens Haagh moet nog blijken of die doelstelling realistisch is. Bovendien hebben gemeenten te weinig passende woningen waardoor wachtlijsten ontstaan. De motie pleit daarom voor een structureel financieel totaalkader voor de ggz dat is gebaseerd op feiten.

De ggz was ook onderwerp van een brief die de regio IJsselland naar de VNG had gestuurd. De IJsselgemeenten, waaronder Kampen, hebben vragen over de voortgang van de invoering van de Wet verplichte ggz (Wvggz) die per 1 januari 2020 van kracht wordt.

In de nieuwe wet staat niet meer de gedwongen opname in psychiatrische instellingen centraal, maar de zorg. Gemeenten krijgen daardoor te maken met nieuwe vraagstukken op het gebied van zorg en veiligheid. Volgens burgemeester Bort Koelewijn van Kampen hebben gemeenten dringend behoefte aan handreikingen met diverse scenario’s, zodat ze als keuzedocument kunnen worden gebruikt. Ook missen gemeenten nog een overzicht van de taken die op hen afkomen en de juridische gevolgen ervan. Koelewijn is van mening dat de belangen van gemeenten ten opzichte van die van andere partijen, onderbelicht blijven. Daarom zijn landelijke afspraken nodig over taken, financiering en monitoring. In zijn brief roept hij de VNG op de regie op dit dossier te pakken om te voorkomen dat gemeenten straks geld moeten bijleggen uit hun Wmo-budget. (LM)

Verdeel geld voor beschermd wonen eerlijk

De VNG moet met het Rijk gaan praten om te komen tot een definitief verdeelmodel voor het budget voor beschermd wonen.

De leden van de VNG stemden unaniem voor een motie die de gemeente Renkum had ingediend. Wethouder Marinka Mulder (PvdA) zei dat het huidige (voorlopige) verdeelmodel de solidariteit in de zorg in gevaar brengt.

Volgens haar zijn er grote herverdelingseffecten, waarbij gemeenten die historisch een groot aantal beschermdwonenvoorzieningen hebben, worden benadeeld en andere juist meer ontvangen dan ze gewend waren. Mulder zei dat er lessen moeten worden getrokken uit de decentralisaties van 2015.

Rijk en VNG werken momenteel samen aan de implementatie van beleid om mensen die beschermd wonen zo veel mogelijk in de eigen omgeving te begeleiden en ondersteunen. Renkum stelde in de motie dat de gevolgen voor gemeenten nog onduidelijk zijn. Maar uit de ervaring van 2015 blijkt dat een transformatie wordt bemoeilijkt als er sprake is van financiële krapte. Dat moet nu worden voorkomen. (LM)

Gebruik verhuurderheffing voor energietransitie

Een aanzienlijk deel van de verhuurderheffing die corporaties krijgen opgelegd, moet worden ingezet om te investeren in nieuwbouw en kwaliteitsverbetering van de sociale huurwoningvoorraad.

De VNG gaat zich actief inspannen om BZK daartoe te bewegen. Dat gebeurt naar aanleiding van een motie van de gemeente Barneveld, ondersteund door de gemeenten in de regio’s Foodvalley, Amersfoort en Arnhem-Nijmegen. 

Barneveld stelt dat woningcorporaties de komende jaren voor grote uitdagingen staan met betrekking tot het verduurzamen en aardgasloos maken van hun woningbezit. Daarnaast moeten zij een omvangrijke nieuwbouwopgave realiseren om te voorzien in de behoefte aan betaalbare woningen.

Tegelijkertijd hebben zij te maken met een sterke stijging van materiaal- en personeelskosten ten behoeve van de renovatie, nieuwbouw en verduurzaming van hun woningvoorraad.

Uit cijfers blijkt dat de corporaties intussen ruim vier maanden huur per huurder afdragen aan de heffingen die ze opgelegd krijgen. Die lastenverzwaringen hollen de investeringscapaciteit van corporaties uit. 

Dat betekent volgens Barneveld niet anders dan dat de ambities voor het CO2-neutraal maken van sociale huurwoningen en het realiseren van duurzame nieuwbouw neerwaarts bijgesteld zullen worden. Tegelijkertijd zullen de woonlasten voor een groot aantal huurders onnodig hoog blijven vanwege de instandhouding van hoge energielasten. 

Daarom is het zaak de verhuurderheffing in te zetten voor dat deel van de energietransitie, die de sociale huisvesters moeten realiseren. (MM)

Opnieuw in gesprek over vergoeding raadsleden

De VNG gaat bij het kabinet en het parlement opnieuw aandringen op vergoeding voor de ophoging van de raadsledenvergoeding in kleine gemeenten. Dat gebeurt bijvoorbeeld in de aanloop naar de komende septembercirculaire Gemeentefonds.

Het kabinet heeft eind vorig jaar besloten met terugwerkende kracht de vergoeding voor raadsleden in kleine gemeenten te verhogen naar 959 euro per maand. Voor 2018 stelde de minister van BZK daarvoor eenmalig tien miljoen euro beschikbaar. Vanaf 2019 wordt deze verhoging gedekt door een herverdeling van het Gemeentefonds.

Een sigaar uit eigen doos, aldus de motie van de gemeente Oudewater en Dordrecht, die door de leden van de VNG werd aangenomen. Deze gemeenten vinden dat kleine gemeenten de verhoging niet zelf structureel moeten opvangen. De herverdeeleffecten zijn in dat geval zo fors dat er vervolgens bezuinigd moet worden op de dienstverlening aan de burgers.

Het VNG-bestuur besloot in een eerder stadium niet in te stemmen met de door BZK voorgestelde dekkingsvarianten inzake de herverdeeleffecten raadsledenvergoeding. (PvdZ)

Aandacht voor politiesterkte

De VNG gaat in gesprek met de minister van Justitie en Veiligheid over een levensloopbestendig personeelsbeleid bij de politie. Daarmee geeft zij gehoor aan een motie van de gemeenten Utrechtse Heuvelrug, Renswoude, Veenendaal, Rhenen en Wijk bij Duurstede, die door de ledenvergadering is aangenomen.

In die motie vragen zij aandacht voor het opvangen van de gevolgen van de uitstroom van oudere werknemers uit de politieorganisatie. Een levensloopbestendig personeelsbeleid vraagt onder meer een structureel budget om de sterkte op orde te krijgen. Daarnaast zijn waarborgen nodig voor een continue instroom en opleiding van nieuwe medewerkers. Tevens moet worden toegezien op continuering van de professionaliteit en kennis binnen de politie.

De VNG had haar leden geadviseerd de motie over te nemen. Zij strookt ook met de VNG-inzet in de gesprekken binnen het Landelijk Overleg Veiligheid en Politie die worden gevoerd in het kader van het regeerakkoord en de evaluatie van de Politiewet. (PvdZ)