Nummer 19, 1 december 2017
Auteur: Sanne van der Most | Beeld: © APA Foto
Toen hij in 2006 als raadslid voor de PvdA in Apeldoorn aan de slag ging, had vicefractievoorzitter Ties Stam het gevoel dat hij behoorlijk in het diepe werd gegooid. Wat wordt er van je verwacht, wat speelt er allemaal, hoe stel je schriftelijke vragen en zou hij zich al dat jargon ooit eigen maken? Om toekomstige raadsleden voor die stress te behoeden, neemt hij ze nu alvast op sleeptouw.
‘Er komt in die eerste weken zo veel op je af’, zegt Stam. ‘Ik stond op plaats 13 en kwam toen ineens in de raad. Tussen de oude ervaren rotten die al jaren meedraaiden. Die alles wisten van de inhoudelijke thema’s, het collectief geheugen van de raad waren en die het hadden over moties, amendementen en het presidium. Als kersvers raadslid kun je daar behoorlijk onzeker van worden. Twee maanden voor de verkiezingen draaide ik een vergadering mee, maar daar bleef het wel bij. Minimaal dus. Ik had het zelf ontzettend fijn geworden als ik iets beter beslagen ten ijs was gekomen.’
Onzekerheid
Door het opzetten van een speciaal programma waarbij raadsleden in spe kunnen meelopen met zittende leden, hoopt Stam die eerste onzekerheid weg te nemen en ze wat extra tools in handen te geven zodat ze straks in maart een vliegende start kunnen maken. Over twee weken begint het raadsledenklasje officieel en wordt iedereen gekoppeld aan een buddy. Maar de afgelopen periode is er ook al flink meegelopen.
Ik voel me gedragen en geborgd en dat is fijn
Door Martine Berends (plek 4) bijvoorbeeld. Sinds september is zij – naast haar baan als projectmanager in de IT – fractievertegenwoordiger. ‘Helemaal blanco ben ik dus niet. Ze wisten dat ik deze ambitie had, dus ik ging al mee naar een aantal vergaderingen. Ook kreeg ik drie wijken toegewezen waar ik me nu op focus. Bijzonder om er zo dicht bovenop te zitten. Dat bevestigt alleen maar waarom ik de politiek in wil. Misschien heel idealistisch maar er zijn zoveel mensen die een duwtje in de rug nodig hebben. De gemeente biedt een helpende hand, maar lang niet iedereen weet die hand ook te vinden. Iemand moet ze daarbij helpen. Ik ben een bemoeial, dus ik zit hier goed op mijn plek.’
Over het meelopen met ervaren leden is Berends erg enthousiast. ‘Het is allemaal nieuw en spannend. Sommige dingen liggen politiek gevoelig, daar kun je niet zomaar van alles over zeggen zoals je dat misschien privé zou doen. Het is fijn als iemand je daarbij helpt. Samen met Ties bereid ik ook fractievergaderingen voor. Hij geeft mij feedback en vertelt hoe hij het zelf zou aanpakken. Maar ook wie waarvoor verantwoordelijk is en wanneer je welk instrument gebruikt. Daar steek ik enorm veel van op. Ik voel me gedragen en geborgd en dat is fijn.’
Traineegroepje
Dat was ook precies de gedachte van Stam, die Berends en andere kandidaten meeneemt op sleeptouw. Ze zijn meegegaan naar een programma over woningbouw in de komende jaren, naar een bijeenkomst over kinderen in armoede waar nu structureel geld voor beschikbaar is en natuurlijk naar fractievergaderingen. De toekomstige raadsleden zitten met z’n zessen in een klasje. ‘Eigenlijk als een soort traineegroepje’, vervolgt Stam, die ook een presentatie en een naslagwerk in elkaar zette over het hoe en wat van de gemeenteraad, de langlopende zaken en de verschillende partijstandpunten. ‘Ze zitten in hetzelfde schuitje. Door ze bij elkaar te zetten, kunnen ze van elkaar leren en ervaringen delen. Andersom leren de ervaren raadsleden ook weer van de nieuwelingen. Zij kijken soms toch net wat frisser en onbevangener tegen dingen aan en dat levert nieuwe ideeën op.’
Geen ervaring
Kandidaat-raadslid Eva Peeters Weem (student bestuurskunde) staat op nummer 11 en is onverkiesbaar. Toch grijpt ze dit moment aan om iets te doen in de Apeldoornse politiek. ‘Na de Tweede Kamerverkiezingen zag het er natuurlijk behoorlijk treurig uit voor de PvdA’, merkt ze op. ‘Ik wil graag helpen de partij er weer bovenop te krijgen. Sociaaldemocratie is heel belangrijk. Daar moet nog steeds voor geknokt worden en daar draag ik graag mijn steentje aan bij. Daarnaast vind ik dit een goed moment om ervaring op te doen. Ik studeer bestuurskunde en ik vind politiek heel interessant. Sowieso om te volgen. Of het werken in de politiek ook iets is wat bij me past, dat weet ik nog niet.’
Het traineegroepje van Stam is voor Peeters Weem dan ook een ideale kans om daarachter te komen. Bij de PvdA volgde ze al wel wat trainingen over werken voor de raad, gemeentefinanciën en de historie van sociaaldemocratie. ‘Ik heb dus al enigszins een beeld, maar nog helemaal geen praktijkervaring. Wat doe je als raadslid allemaal, hoe bereid je je voor, hoe stel je vragen? Van dat soort zaken heb ik nog geen idee. Daar hoop ik achter te komen door mee te lopen met een raadslid. Vandaag heb ik bij de fractievergadering gezeten. We bespraken een aantal onderwerpen uit de afgelopen week en over de vergadering van vanavond. Een van de thema’s was PlusOV. Boeiend om te zien hoe de PvdA bezig is met de problemen rond dat thema en de mogelijke beleidsaanpassingen om het te verbeteren. Dat gaf me veel inzicht in hoe de politieke praktijk eruitziet. Het bevestigde gelukkig ook echt dat ik meer met politiek wil gaan doen.’
Kriebelen
Natascha van den Berg (nummer 8 op de lijst) is al ruim twee jaar fractiemedewerker bij de PvdA in Apeldoorn. In tegenstelling tot Peeters Weem heeft zij dus al wél het een en ander kunnen meepikken. ‘Ik werkte altijd vóór de raadsleden. Geleidelijk aan ging het kriebelen en besloot ik zelf politiek actief te worden. Ik werd door twee collega’s op sleeptouw genomen en ik was meteen helemaal om. De lokale politiek is geweldig. Ik heb een tijd in Den Haag op beleidsniveau gewerkt, maar in een gemeente heb je veel meer invloed op wat er gebeurt en kun je écht dingen bereiken. Zorgen dat Apeldoorn een nog prettiger leefklimaat krijgt, dat gezinnen met een laag inkomen toch iets extra’s kunnen doen en dat kinderen niet de dupe worden van de schulden van hun ouders.’ Haar beeld van het raadswerk is redelijk breed. ‘Dan gaat het vooral om wat ik zie. Hoe raadsleden hun vergaderingen voorbereiden, hoe ze tot bepaalde keuzes komen en hoe ze omgaan met hun verantwoordelijkheid als volksvertegenwoordiger, daar heb ik natuurlijk geen zicht op. Sommige onderwerpen zijn voor mij ook compleet nieuw. Wat dat betreft, is dat meelopen natuurlijk een mooie kans. En het is ook nog eens heel erg leuk. Ik kom op allemaal plekken waar ik normaal nooit zou komen en ik zie echt wat raadsleden voor elkaar krijgen. Dat maakt me trots.’
Trots
Trots is ook Stam. Op het feit dat zijn idee daadwerkelijk wordt uitgevoerd. ‘Natuurlijk zijn er wel wat landelijke leergangen waar nieuwe gemeenteraadsleden heen kunnen, maar die gaan nooit over de eigen lokale situatie. Ik ben hartstikke enthousiast over het raadslidmaatschap en dat hoop ik op deze jonge garde over te brengen. Het kost wel tijd, maar ik doe het graag. Politiek is mijn passie en die breng ik graag op anderen over.’
Bijeenkomsten voor raadsleden (in spe)
In november zijn Raadslid.Nu, de Vereniging van Griffiers, de VNG en het ministerie van BZK gestart met een serie bijeenkomsten voor raadsleden en kandidaat-raadsleden. Met vijf bijeenkomsten volgens de beproefde Raad op Zaterdag-opzet en tien kleinschaliger bijeenkomsten in griffierskringen wordt raadsleden en kandidaat-raadsleden tot eind januari actief informatie geboden, zodat ze versterkt en beter voorbereid kunnen beginnen aan de nieuwe raadsperiode.
Verder is door de vier partijen het initiatief genomen voor een landelijk Raadsledencongres op 20 januari 2018 in Den Bosch. Raadsleden en kandidaat-raadsleden kunnen zich daar op de meest uiteenlopende terreinen (inhoudelijk en qua vaardigheden) laten bijpraten over wat zij moeten weten om als raadslid voorbereid aan de start te kunnen verschijnen. Tijdens dit Raadsledencongres wordt ook een opleidingsprogramma gelanceerd. Bovendien wordt er een nieuw competentieprofiel van en voor raadsleden en een competentiescan gepresenteerd.
Tijdens de Dag van de Lokale Democratie is de website www.lokale-democratie.nl gelanceerd. Hier zijn instrumenten te vinden waarmee de eigen gemeente direct kan worden versterkt en vernieuwd. Zo zijn er inspirerende ervaringen van andere gemeenten te vinden en kan via een kennisbank verdieping worden gezocht rond belangrijke actuele thema’s.
Serie #GR2018
In aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen op 21 maart 2018 publiceren we een serie artikelen over de positie en de rol van de raad.
Alle artikelen zijn online te lezen op www.vng.nl/GR2018.