Gemeenten zijn afhankelijk van landelijke regelgeving en kunnen nu niet anders dan wachten. De uitstoot van stikstof gaat over de gemeentegrenzen heen en moet in de provincie en op nationaal niveau worden gereguleerd. Het is een frustrerende positie, juist omdat de consequenties van de stikstofcrisis op lokaal niveau het meest gevoeld worden. Gemeenten kunnen niet verder met hun woningbouwopgave en zijn verantwoordelijk voor werkgelegenheid en voor uitkeringen bij het verlies van werk. Zij moeten straks het vangnet bieden als hele beroepsgroepen zonder werk zitten. De lokale werkelijkheid botst daardoor met die van het Rijk. Net zoals de werkelijkheid van boeren en bouwers botst met de noodzaak om onze processen duurzaam en klimaatneutraal in te richten.

In deze situatie ligt de oplossing natuurlijk niet in het simpelweg verhogen van de uitstootnorm. Op korte termijn kan er dan weer gebouwd en geboerd worden, maar op de lange termijn pakken we daarmee het probleem niet aan. De oplossing ligt in de fundamentele keuze die we moeten maken tussen gezondheid en economie. Er zitten nu eenmaal grenzen aan het gebruik van natuurlijke bronnen, aan de belasting die de aarde aankan. Die grenzen voelen wij in Nederland misschien wel sterker en eerder, juist omdat we zo’n klein en dichtbevolkt land zijn.