VNG Magazine nummer 5, 22 maart 2019
Het komt vaker voor dan we denken: inwoners die uit onwetendheid een formulier verkeerd invullen en daarmee per ongeluk fraude plegen. Denk aan de opgave van het maandinkomen bij de bijstand of de WW-uitkering. Door de boete die op de fraude volgt, raken deze mensen vaak nog verder in de problemen.
Het omgekeerde gebeurt natuurlijk ook: mensen die bewust verkeerde informatie opgeven, zodat ze toch aanspraak kunnen maken op een toeslag, een uitkering of andere voorzieningen. Het terugvorderen van onterecht uitbetaalde uitkeringen blijkt in de praktijk vaak lastig. Het kan gemeenten jaarlijks miljoenen kosten.
Wist u dat het VNG Kenniscentrum Handhaving en Naleving (KCHN) speciaal is opgericht om u als gemeente bij deze problematiek te helpen? Hier zitten onze experts die alles weten van het voorkomen en de aanpak van fraude. Het begint met handhaving: tegen fraude moet je hard optreden. Als we dat niet doen, houden we ons sociaal stelsel niet overeind. Dan wordt geld dat het collectief heeft opgebracht, besteed aan mensen die er geen recht op hebben. Als je handhaaft, geef je grenzen aan. Dan is er duidelijkheid over de regels die gelden en de afspraken waar iedereen zich aan dient te houden.
Communiceren we wel op de juiste manier met onze inwoners?
Maar net zo belangrijk is naleving. Dat betekent dat we mensen helpen zich aan de regels te houden. Dat vraagt ook een zelfkritische blik: maken wij het onze inwoners voldoende mogelijk zich aan de regels te houden? Communiceren we wel op de juiste manier met onze inwoners? In de meeste gemeenten is er een groep laaggeletterden en zijn er inwoners die de Nederlandse taal onvoldoende machtig zijn. Het helpt dan niet als we ingewikkelde ambtelijke taal gebruiken in onze brieven en formulieren.
Het KCHN werkt bovendien nauw samen met de grote uitvoeringsorganisaties, zoals de Belastingdienst, het UWV en de Sociale Verzekeringsbank (SVB). Zo zorgen we ervoor dat we niemand over het hoofd zien en dat de dienstverlening van onze organisaties op elkaar is afgestemd.
Heeft u in uw gemeente voldoende zicht op fraudeplegers en kwetsbare burgers die hulp nodig hebben op het goede spoor te blijven? Zo niet, dan weet u ons vast te vinden.
Jantine Kriens is Algemeen directeur van de VNG: jantine.kriens@vng.nl, @kriens