VNG Magazine nummer 12, 30 augustus 2019

Als u bij een ouderenpartij actief bent, heeft u de toekomst, afhankelijk van uw eigen leeftijd uiteraard! Immers, een scherpe politieke scheidslijn tekent zich af tussen generaties. Babyboomers en de ‘verloren’ Generatie Nix hebben de patatgeneratie en millennials opgezadeld met een driedubbele schuld. De eerste naoorlogse generaties hebben altijd ver boven hun stand geleefd en een enorme staatsschuld opgebouwd, hebben nooit de milieukosten betaald en de financiële crisis ‘afgekocht’ door honderden miljarden te steken in frauduleuze banken. Jongere generaties moeten deze kosten ophoesten (of ook afwentelen op hun kinderen en kleinkinderen).

De politieke consequenties van dit wangedrag zijn inmiddels zichtbaar. Boze babyboomers verlaten massaal de gevestigde politieke partijen (PvdA, CDA en VVD) en lopen over naar protest- en populistische partijen om hun verworvenheden en welvaart te beschermen. De minst kwaadaardige van deze partijen – zoals SP en 50PLUS – trappen ‘naar boven’ en geven de banken, grote ondernemers en de politieke elite de schuld voor de afbraak van sociale voorzieningen, de stijgende kosten van zorg en wonen en de (vermeende) wankele positie van pensioenfondsen.

De meer boosaardige versie van deze anti-systeempartijen – de PVV en Forum voor Democratie – trappen vooral ‘naar beneden’ en fulmineren tegen immigranten die onze welvaart zouden ondermijnen. Zij leggen de oorzaak voor de verpaupering en bezuinigingen vooral bij de aanwezigheid van immigranten. Inderdaad zijn velen in de onderklasse en lagere middenklassen met elkaar in competitie voor steeds schaarsere middelen, zoals sociale huurwoningen. Toewijzing van deze schaarse goedkopere woningen aan asielgezinnen, statushouders en andere immigrantengroepen komt als oneerlijk over op mensen die al jarenlang op een wachtlijst staan. 

Jongere generaties zijn over het algemeen veel minder negatief

Maar vreemd genoeg zijn het de generaties met het meeste eigenwoningbezit die vooral op de boosaardigen stemmen. Jongere generaties zijn over het algemeen veel minder negatief over de multiculturele samenleving, open Europese grenzen en immigratie. De woede en het ongenoegen bij ouderen zijn fascinerend, omdat zij zich – ondanks de historisch hoge welvaart – zeer precair en bedreigd voelen.

Wanneer en hoe de game- en Google-kids in opstand komen, is niet duidelijk, maar zeker is dat in de toekomst de grote verschillen tussen generaties gepolitiseerd zullen worden. In het brexit-referendum en de Britse parlementsverkiezingen van 2017 waren er al generationele verschillen in stemgedrag. In de komende vier à vijf verkiezingen zal het politieke landschap in Nederland – zeker op lokaal niveau – een drastische herijking ondergaan.

Ouderenpartijen, inclusief de boos- en goedaardige protestpartijen, komen tegenover partijen te staan die de jongere generaties gelijke kansen en welvaart willen geven. Rollators versus smartphones wordt de nieuwe politieke scheidslijn.

André Krouwel is oprichter van Kieskompas en werkt als politicoloog aan de Vrije Universiteit: andre.krouwel@vu.nl, @AndreKrouwel