Nummer 3, 23 februari 2018 
Bestaat lokale politiek eigenlijk wel? Die vraag kwam in mij op toen ik vorige week de resultaten zag van mijn eigen kiezersonderzoek. Het is vrij shockerend hoe onbekend lokale politici zijn en hoe weinig inwoners weten van de coalitie die hun stad of dorp regeert. Hoewel driekwart van de inwoners de naam van de burgemeester kent, kan minder dan de helft een wethouder of raadslid bij naam noemen. Dichtbij maakt blijkbaar onbekend.
Acht op de tien kiezers hebben de afgelopen vier jaar nooit contact gehad met het gemeentebestuur of de lokale politiek (een raadslid, wethouder of burgemeester). Een raadsvergadering bijwonen is al helemaal een unicum. Wel zeggen veel burgers de gemeentepolitiek te volgen via de lokale krant of nieuwswebsite. Maar liefst 85 procent van de kiezers pikt af en toe iets op over wat zich afspeelt in de gemeente.
Maar of dat helpt? Slechts de helft van de kiezers zegt dat ze de issues die spelen in de gemeente goed begrijpt. Ook denkt ruim de helft van de kiezers dat raadsleden zich niets aantrekken van gewone mensen en te weinig kennis van zaken hebben om besluiten te nemen. Blijkbaar kun je een vrij negatief oordeel hebben over lokale politici die je niet kent en deze vertegenwoordigers ook nog eens verdenken van weinig empathie met gewone burgers.
Burgers klagen steen en been, maar zijn toch tevreden over het bestuur
Die rare discrepantie in de meningen komt ook naar voren in de open vragen. Daar klagen burgers steen en been over van alles en nog wat, maar toch zijn ze over het algemeen tevreden over het bestuur van hun gemeente. Meer dan 65 procent van alle kiezers geeft een rapportcijfer van 7 of hoger. En nog hoopgevender is dat bijna 90 procent zegt dat het wel degelijk zin heeft om te gaan stemmen voor de gemeenteraad.
Die uitgesproken tevredenheid en burgerschapszin zijn opvallend, want de helft van de kiezers blijft wel thuis bij lokale verkiezingen. Hoe moeten we deze gespletenheid in de opinies van burgers begrijpen? Gaat simpelweg het meeste goed in het openbaar bestuur en de dienstverlening aan burgers en is daardoor politieke betrokkenheid niet noodzakelijk voor de meesten van ons?
Terwijl lokale partijen elke verkiezing groeien en in toenemende mate het gemeentebestuur domineren, leidt dat toch niet tot meer betrokkenheid van burgers en tot meer kennis over wat er in de gemeente speelt. De vraag is dan ook: bestaat de lokale politiek wel voor burgers? Of is het gewoon ‘de politiek’ en maken burgers weinig of geen onderscheid tussen de verschillende bestuurslagen en competenties?
André Krouwel is politicoloog VU en wetenschappelijk directeur Kieskompas, andre.krouwel@vu.nl, @AndréKrouwel