VNG Magazine nummer 16, 25 oktober 2019
Auteur: Rob Engels, wethouder gemeente Overbetuwe
Mensen zó ondersteunen dat ze zo veel als mogelijk zelf de regie over hun leven kunnen voeren en hun mogelijkheden benutten. Dat wordt volgens wethouder Rob Engels van Overbetuwe (VVD, onder meer Wmo en jeugdzorg) de opdracht voor Overbetuwe Samen, een lokaal samenwerkingsverband van de organisaties binnen welzijn en zorg.
Welzijn, ondersteuning en zorg ten behoeve van de inwoners van Overbetuwe zo organiseren dat zij op tijd en op maat een passend antwoord geven op de situatie waarin de inwoner vastloopt. Op basis van één contract en één missie. De gemeente ondersteunt dat met minder regels en structuren en meer ruimte en verantwoordelijkheid voor de professionals en hun organisaties.
Andere aanpak
Net als veel andere gemeenten heeft Overbetuwe een tekort op de uitvoering van de taken in het sociaal domein. De bezuinigingen die gepaard gingen met de decentralisaties binnen het sociaal domein (in 2015) zijn daarvan mede een oorzaak. Tegelijkertijd is er ook het besef dat de gemeente sinds de decentralisaties veelal nog hetzelfde doet als daarvoor. Daarom is het tijd voor een wezenlijk andere aanpak.
Het denken doen
Het besef dat het anders kan en moet, vraagt het lef om bestaande gewoontes en vanzelfsprekendheden te doorbreken. De nadruk ligt daarbij op het sturen op en leggen van verbindingen. Niet als doel op zich, maar als voorwaarde om effectief en efficiënt te werken. Het leven van onze inwoners is namelijk niet verkaveld in de door ons bedachte domeinen. Wonen, zorg, welzijn, werk en inkomen, mobiliteit en dergelijke zijn in het dagelijks leven met elkaar verweven. De eigen set van regels en voorwaarden binnen de afzonderlijke domeinen helpen vaak niet de inwoner in zijn of haar situatie op maat te ondersteunen.
Daarom gaan de instellingen voor zorg en welzijn samenwerken in een coöperatie (Overbetuwe Samen) die een integraal aanbod van ondersteuning organiseert, zonder schotten. De gemeente zet daarbij de lijnen uit, maar doet niet zelf wat anderen beter kunnen. Uitvoerende werkzaamheden – inclusief de toegang – worden overgelaten aan de professionals binnen de coöperatie. De gemeente subsidieert de coöperatie en dus niet de afzonderlijke organisaties. Zo richten wij de organisaties en hun professionals op de inwoners en elkaar.
Leidend principe
Luisteren, inhaken en aansluiten, met het dagelijks leven van de inwoner als vertrekpunt, is het leidend principe. Inzet op preventie en algemene (collectieve) voorzieningen die vrij toegankelijk zijn, zijn het uitgangspunt. Dat vraagt verder kunnen en mogen kijken dan de eigen deskundigheid en dat begint bij de inwoners thuis en de uitvoerende professionals.
Voor de inwoners van Overbetuwe verandert er in praktische zin niet zo veel. Er blijft contact met inwoners in de vorm van keukentafelgesprekken en er blijft er een centraal aanmeldingspunt.
De verandering zit ’m in de ruimte voor professionals om met taken, budgetten en antwoorden te schuiven. Met oog voor het totale palet aan mogelijkheden en beperkingen. Kijkend door de ogen van de mensen om wie het gaat.
Andere rol
Ook de gemeente neemt een andere rol: meer dan regisseur wordt zij facilitair opdrachtgever. We verstrekken subsidie, leggen de kaders voor kwaliteit en uitvoering vast en letten op het nakomen van afspraken. Daarnaast zijn wij met onze Wmo- en jeugdconsulenten in het Sociaal Team Overbetuwe ook uitvoerend partner.
De gemeenteraad van Overbetuwe heeft ingestemd met de nieuwe aanpak in het Sociaal Domein. De instellingen voor zorg en welzijn die in de gemeente actief zijn, treffen nu ook hun voorbereidingen. Samen richten wij ons op een start per 1 juli 2020. Het eerst jaar gebruiken wij om te wennen aan de nieuwe situatie. Op termijn verwachten wij met deze werkwijze een betere balans te vinden tussen het rijksbudget dat wij voor deze taak krijgen en de lokale opgave en uitgaven daarvoor.