VNG Magazine nummer 4, 8 maart 2019
Auteur: Paul van der Zwan | Beeld: gemeente Arnhem
Verduurzaming vormt de komende jaren een belangrijke taak voor gemeenten. Veel startende bedrijven willen juist ondernemen vanuit een ecologische en sociale missie. De Global Goals Social Impact Challenge van de VNG en BNG Bank bracht beide samen.
De lidstaten van de Verenigde Naties namen vier jaar geleden de zogeheten Global Goals for Sustainable Development aan; de zeventien doelen vormen een gezamenlijke agenda tot 2030. Inzet van iedereen is geboden.
Een van die doelen gaat over verantwoorde productie en consumptie. Ook daarbij is een rol weggelegd voor gemeenten. Een van de formats die de VNG gemeenten biedt om met dit doel aan de slag te gaan, is de Global Goals Social Impact Challenge (zie kader). Die stimuleerde hen om samen met ondernemers aan de slag te gaan. De wedstrijd leverde uiteindelijk vier finalisten op, die hun businessplan bij de VNG mochten presenteren. Twee van die finalisten werken al samen met een gemeente, Arnhem en Utrecht. VNG Magazine sprak met vertegenwoordigers van beide gemeenten.
Klimaatbestendig
Net als veel gemeenten streeft Arnhem naar energieneutraliteit. Maud Wolf, beleidsadviseur in die gemeente, spreekt van een ‘stip aan de horizon’. Via tussendoelen probeert Arnhem zover te komen. ‘Zo willen we per jaar 1,5 procent energie besparen en in 2020 14 procent hernieuwbare energie opwekken, bijvoorbeeld met zonne-energie. Daarnaast streven we ernaar om klimaatbestendig te zijn, onder meer door vergroening en door te zorgen voor minder wateroverlast.’ Hierbij heeft Arnhem de stad, haar inwoners en bedrijven hard nodig. ‘Om te beginnen, behoren we natuurlijk zelf het goede voorbeeld te geven.’
Verantwoord produceren en consumeren, brengt energieneutraliteit binnen de gemeente een stap dichterbij. Vandaar dat Arnhem dat eveneens bevordert. ‘Zo hebben we een green deal gesloten met zorginstellingen die vastgoed in bezit hebben. We komen tweemaal per jaar bijeen om ervaringen te delen, elkaar te inspireren en de voortgang te bespreken.’ Daarnaast bezoeken de toezichthouders van de Omgevingsdienst regio Arnhem bedrijven voor energiecontroles, waarbij getoetst wordt of ze voldoen aan de eisen van erkende maatregelen voor energiebesparing die het Energieakkoord duurzame groei in 2015 voor negentien bedrijfstakken heeft gesteld.
Hij heeft goed ingespeeld op onze wensen
Met de organisatie van een Energy Café tracht Arnhem bedrijven, instellingen en andere geïnteresseerden te inspireren samen stappen te maken op weg naar energieneutraliteit. Voorheen werd dat café maandelijks gehouden, tegenwoordig eenmaal per twee maanden. Tijdens het café is altijd ruimte voor een vraag of oproep om een idee een stap verder te brengen.
Het Energy Café was ook de plek waar Roel Bleumer, destijds student aan de Hogeschool Arnhem Nijmegen, in november 2016 zijn presentatie hield over de opslag van schone energie in een mobiele energievoorziening. Het is bedoeld voor degenen die energie nodig hebben op een plaats zonder aansluiting op het stroomnet. Vaak zijn dat organisatoren van festivals. Zij maken doorgaans gebruik van aggregaten die op benzine werken. Vervuilend dus en meestal duur. ‘Als gemeente vonden wij dat interessant, aangezien wij ook graag onze evenementen willen verduurzamen, maar Bleumer had op dat moment alleen nog maar een prototype.’
Arnhem heeft eind 2016 geïnvesteerd in de ontwikkeling van vijf systemen, zodat die voor een aantrekkelijke prijs te huren zijn voor Arnhemse evenementen. Mede daardoor kon Bleumer starten met zijn bedrijf Volta Energy. De mobiele energievoorziening van het bedrijf werkt op zonne-energie en batterijcapaciteit. Het is groen en goedkoop. Wolf: ‘Bleumer heeft bij de productie goed ingespeeld op onze wensen, door ook bijvoorbeeld de rol van verhuurbedrijf op zich te nemen en te zorgen voor verdere doorontwikkeling van het systeem.’ De maandelijkse Sonsbeekmarkt, een mix tussen een streekmarkt en een theater buitenfestival, gebruikt de mobiele energievoorziening al, net als Ruimtekoers, een festival met kunst, theater, muziek en dans.
Ook het contact tussen de gemeente Utrecht en Iwell, de latere winnaar van Global Goals Social Impact Challenge, kwam min of meer bij toeval tot stand, zo vertelt Martin Wisselink, sub-programmamanager onderdeel wonen in de energietransitie Utrecht. ‘Het bedrijfje van mijn buurman huist in hetzelfde pand als Iwell. Hij tipte mij dat het bedrijf leuke dingen deed en wellicht iets was voor ons.’
Wij fungeren als verbinder tussen het bedrijf en corporaties’
Wisselink is met Iwell gaan praten. De insteek van het bedrijf is dat er steeds meer schone energie wordt opgewekt met bijvoorbeeld zonnepanelen en windmolens. Maar die energie moet ook goed worden gebruikt. Het bedrijf ontwikkelde een herbruikbaar batterijsysteem op schone energie.
Die batterijen kunnen onder meer gebruikt worden in appartementencomplexen van woningcorporaties. Wisselink: ‘Een lift in gang zetten, vergt een piekbelasting van energie. Dat is een vervuilende en dure aangelegenheid. Met deze schone accu kun je dat ondervangen. Een prima oplossing dus.’ De gemeente gaat overigens niet zelf de boer op met het idee. ‘Wij fungeren vooral als verbinder tussen het bedrijf en bijvoorbeeld corporaties.’
Wat Iwell doet, past goed bij de duurzaamheidsdoelen van de gemeente Utrecht. ‘Ook wij zijn op zoek naar energieneutrale methoden.’ Vandaar dat de gemeente best wil bemiddelen tussen het bedrijf en organisaties binnen de gemeente. ‘Maar actief op zoek gaan naar dit soort duurzame initiatieven van bedrijven, gaan we in beginsel niet doen.’
Voor Arnhem ligt dat net iets anders. ‘Het kan bijvoorbeeld goed zijn om voor een specifieke wijk samen met corporaties, netbeheerders, bewoners en andere betrokken partijen in die wijk bij elkaar te gaan zitten. Welke alternatieve energiebronnen zijn er en welke kansen? Het initiatief kan van de gemeente komen, maar ook uit de wijk of een andere partner.’
Vier finalisten
De VNG wil via haar campagne Gemeenten4GlobalGoals met zo veel mogelijk gemeenten bijdragen aan het realiseren van de Global Goals. VNG International faciliteert en ondersteunt gemeenten in deze campagne. Om concreet met de global goals aan de slag te gaan, biedt VNG International gemeenten actieformats. De Global Goals Social Impact Challenge is daar één van. De finale vond eind 2018 plaats.
Met deze challenge boden BNG Bank en de VNG gemeenten de mogelijkheid om samen met ondernemers aan de slag te gaan met de global goals, vooral met doel twaalf: verantwoorde productie en consumptie. De zoektocht naar financierbare ideeën rondom energietransitie, afval en circulaire economie leidde tot vier finalisten, die hun idee bij de VNG hebben gepresenteerd.
Quickpanell, dat van oud papier en organische reststromen hoogwaardige biobased compostabele wandelementen maakt; legoachtige wandblokjes waarmee ruimtes flexibel kunnen worden ingedeeld.
Iwell maakt herbruikbare batterijsystemen van schone energie, onder meer te gebruiken in appartementencomplexen.
Volta Energy heeft een mobiele energievoorziening in productie die werkt op zonne-energie en batterijcapaciteit. Deze wordt onder meer gebruikt bij festivals.
Schijvens Corporate Fashion maakt bedrijfskleding uit oude kleding. Die circulaire bedrijfskleding wordt onder meer verkocht aan gemeenten.
Iwell won de finale en daarmee begeleiding van BNG Bank om te komen tot een financierbare businesscase.