Huisvesting, zorgverzekering en het vervoer van arbeidsmigranten is in eerste instantie een verantwoordelijkheid voor werkgevers en uitzendbureaus. Er is sprake van een wederzijdse afhankelijkheidsrelatie tussen werkgever en werknemer, die goed werkt, zolang deze de belangen van beide dient. De inhoudingen die werkgevers of uitzendbureaus doen en het organiseren van deze zaken door hen kunnen echter een onwenselijke afhankelijkheidsrelatie tussen werkgever en werknemer en zelfs arbeidsuitbuiting in de hand werken. Zonder werk verliezen arbeidsmigranten naast inkomen hun huisvesting en zijn zij door de huidige regels onverzekerd voor ziektekosten.
Gemeenten worden geconfronteerd met de consequenties hiervan. Daarnaast zijn arbeidsmigranten vaak slecht op de hoogte van hun rechten en plichten. Veel voorzieningen in Nederland, waaronder zorgverkering en zorgtoeslag, moeten aangevraagd worden met een DigiD. Met het huidige Register Niet Ingeschrevenen (RNI) kunnen arbeidsmigranten dit niet zelf regelen en hebben zij geen inzage of zij zijn verzekerd tegen ziektekosten.
Bestuurlijke standpunten
Arbeidsmigranten zijn vaak sterk afhankelijk zijn van hun werkgever of het uitzendbureau. Naast werk regelen zij vaak ook de huisvesting en de zorgverzekering. Onwenselijke afhankelijkheidsrelaties werkt arbeidsuitbuiting in de hand en gemeenten worden geconfronteerd met de consequenties hiervan. Arbeidsmigranten moeten beter worden voorgelicht over hun rechten en plichten en moeten zelf zaken met de overheid en zorgverzekeraar kunnen regelen. Werkgevers moeten geen inhoudingen meer kunnen doen op het loon voor zorgkosten en huisvesting en arbeidsmigranten moeten geen schuld kunnen opbouwen bij hun werkgever. Wanneer arbeidsmigranten hun werk verliezen, moeten zij gedurende een overgangsperiode in hun huisvesting kunnen blijven en verzekerd blijven voor ziektekosten. Werkgevers die arbeidsmigranten inhuren moeten via ketenverantwoordelijkheid medeverantwoordelijk zijn voor de werkwijze van het uitzendbureau en de huisvesting van de arbeidsmigrant.
Lees alle bestuurlijke standpunten hier:
> 7 Bestuurlijke standpunten VNG arbeidsmigranten, december 2020 (pdf)
De Nederlandse Arbeidsinspectie
De Nederlandse Arbeidsinspectie houdt toezicht op de naleving van de wet- en regelgeving over arbeidsomstandigheden, de arbeidsmarkt, arbeidsverhoudingen en het sociale zekerheidsstelsel. Hieronder vindt u meer informatie over het werk van de Nederlandse Arbeidsinspectie en de onderwerpen waarop de inspectie toezicht houdt. Ook leest u hoe uw gemeente contact kan opnemen en een melding kan doen bij de Nederlandse Arbeidsinspectie.
Wat doet de Nederlandse Arbeidsinspectie?
De Nederlandse Arbeidsinspectie controleert of werkgevers zich houden aan wetten, besluiten en regelingen op het gebied van arbeid (zoals bijvoorbeeld de Wet minimumloon en minimumvakantiebijslag, de Arbeidsomstandighedenwet en de Arbeidstijdenwet). Verder spoort de inspectie fraude, arbeidsuitbuiting en georganiseerde criminaliteit binnen de keten van werk en inkomen op.
Uit een inspectie kan blijken dat een overtreding is begaan op het gebied van eerlijk, gezond en veilig werken. De Nederlandse Arbeidsinspectie kan dan optreden door bijvoorbeeld een waarschuwing te geven, boetes op te leggen of het werk stil te leggen. In sommige gevallen kan de inspectie strafrechtelijk optreden.
Op welke onderwerpen houdt de Nederlandse Arbeidsinspectie toezicht?
De Nederlandse Arbeidsinspectie houdt toezicht op verschillende onderwerpen:
- Arbeidsuitbuiting en mensenhandel
- Arbeids(markt)discriminatie
- Arbozorg en arbeidsomstandigheden
- Brzo- en ARIE-bedrijven (chemische concerns en opslag)
- Gevaarlijke stoffen en straling
- Lichamelijke belasting en het voorkomen van ongevallen
- Werk- en rusttijden
- Werkstress en psychosociale belasting
- Productveiligheid en certificatie
- Inhuur of uitleen van personeel
- Buitenlandse werknemers
- Minimumloon en beloning
- Werk door kinderen en jongeren
Meer informatie over deze onderwerpen is te vinden op NLArbeidsinspectie.nl. Gemeenten die vragen hebben over bovenstaande onderwerpen, willen samenwerken met de inspectie of misstanden willen melden, kunnen contact opnemen met de Nederlandse Arbeidsinspectie.
Huisvesting arbeidsmigranten
De Nederlandse Arbeidsinspectie controleert niet op de kwaliteit van de huisvesting van arbeidsmigranten. Gemeenten zijn hiervoor zelf verantwoordelijk. Wel hoort de Nederlandse Arbeidsinspectie het graag als sprake is van slechte woonomstandigheden en de arbeidsmigranten voor hun huisvesting afhankelijk zijn van hun werkgever/uitzendbureau. Dit in verband met het inhouden van de huisvestingskosten op hun loon. Meer informatie hierover is te vinden op de website van de Rijksoverheid.
Arbeidsuitbuiting
Wanneer te veel mensen op 1 kamer slapen of slapen op de werkplek dan kan dit een aanwijzing zijn voor arbeidsuitbuiting. Zijn in uw gemeente signalen van arbeidsuitbuiting? Neem dan contact op met de Nederlandse Arbeidsinspectie via de contactgegevens op de website van de Nederlandse Arbeidsinspectie. Buiten kantooruren kunnen gemeenten contact opnemen via 070-3334180.
Contact opnemen met de Nederlandse Arbeidsinspectie
Wilt u als gemeente iets melden aan de Nederlandse Arbeidsinspectie? Of heeft u vragen? Bijvoorbeeld over samenwerking met de inspectie. Neem dan contact op met de Nederlandse Arbeidsinspectie via 0800-5151.
Meer informatie:
- Welke kosten voor huur en zorgverzekering mag ik inhouden op het minimumloon van mijn werknemer? (Rijksoverheid.nl)
- Arbeidsuitbuiting en mensenhandel (Rijksoverheid.nl)
- Arbeidsuitbuiting herkennen en melden (Rijksoverheid.nl)