Tot voor kort vertelde de jongerenraad Hellevoetsluis wat de jeugd wilde van en in de gemeente. Na dertig jaar stopte Hellevoetsluis met de raad. Wethouder Hans van der Velde: ‘Die werkt niet meer in deze tijd.’ De gemeente heeft inmiddels een eigentijdse opvolger: adviesvangers.
Erg zichtbaar zijn ze meestal niet, toch hebben honderden gemeenten een jongerenraad. Die is leerzaam voor leden en, minstens zo belangrijk, de raad kan een eventueel democratisch tekort in een gemeente helpen oplossen. Jongeren onder de achttien hebben immers geen stemrecht.
Hellevoetsluis kende al sinds de jaren tachtig een jongerenraad. Die kwam één keer per maand bijeen voor een plenaire vergadering en leverde adviezen. Buiten de voordelen van de jongerenraad waren er ook nadelen. Van der Velde: ‘De leden haakten vaak snel weer af, bijvoorbeeld doordat ze een vriendje of vriendinnetje kregen of doordat ze gingen studeren en het te druk kregen. Het kwam voor dat een raad in een bepaalde samenstelling een vroege dood stierf.’
Daar kwam bij dat de jongerenraad in Hellevoetsluis niet altijd een afspiegeling vormde van de jongeren in de gemeente. ‘Er zaten relatief vaak studenten in en jongeren uit de hoogste klassen van het vwo.’
De inbreng van jongeren wilde Hellevoetsluis echter niet kwijt. Het participatiebeleid van de gemeente kan volgens Van der Velde niet zonder. ‘We hebben al veel groepen en fora voor advies en inbreng, zoals de adviesraad sociaal domein. Ook kennen we een internetpanel en krijgen we reacties op onze Facebookpagina. Jongeren willen we echter ook horen. Achttien-plussers laten zich wel horen op social media, maar dat geldt niet voor de groep van twaalf tot zeventien jaar.
Het participatiebeleid kan niet zonder de inbreng van jongeren
Informeel
De gemeente zocht dus contact met jonge, creatieve adviesvangers. Zij moeten op een informele manier de stem opvangen van medejongeren over verschillende onderwerpen. Van der Velde: ‘We beseften dat in het digitale tijdperk hun manier van werken op een andere leest geschoeid moest zijn dan voorheen. Want het echte vergaderen past niet meer in deze tijd.’
Dat doen de adviesvangers dus ook niet. Ze organiseren bijeenkomsten waarin wordt gesproken over onderwerpen die jongeren aangaan, zoals uitgaan, sport en veiligheid. ‘De bijeenkomsten zijn veel informeler dan vergaderingen.’ Tijdens die bijeenkomsten verzamelen de adviesvangers opmerkingen, tips, vragen en ideeën; vervolgens adviseren zij de gemeente daarover.
Daarnaast maken de adviesvangers gebruik van meer creatieve werkvormen. ‘Jongeren in de gemeente kunnen een adviesvanger bijvoorbeeld via social media een fotocollage sturen waarin ze aangeven wat ze vinden of willen. Dat kan ook via een gefilmde elevator pitch, waarbij je kort maar krachtig je punt maakt.’
De lossere aanpak van de adviesvangers is een van de verschillen met de jongerenraad. Daarnaast geven de adviesvangers zowel gevraagd als ongevraagd advies. Van der Velde: ‘De inbreng van de jongerenraad was doorgaans iets meer gereguleerd.’
Dat wil niet zeggen dat Hellevoetsluis zijn adviesvangers maar aan hun lot over laten. De eerste groep van zeven jongeren heeft een tweedaagse training gehad. Zij leerden bijeenkomsten te organiseren, voor een groep te spreken en te brainstormen met andere jongeren. En natuurlijk hoe zij de meningen van die jongeren kunnen verwerken tot een advies.
Tijdens de training gingen de adviesvangers alvast aan de slag met hun eerste vraag: met welke ideeën, activiteiten of faciliteiten kan Hellevoetsluis aantrekkelijker worden voor jongeren? Van der Velde: ‘Het advies is inmiddels klaar, we hopen het binnenkort in het college te laten presenteren.’
Stevig fundament nodig
Raadslid Evert Taal (Inwonersbelang Hellevoetsluis) juicht het initiatief om met adviesvangers te werken toe.
‘Contact met jongeren is van heel groot belang voor de gemeente en voor de raad. Hun inbreng in de vorm van gevraagd en ongevraagd advies aan de raad en het college kan het beleid alleen maar verrijken.’ Hij hoopt dat het goed gaat lopen. Dat was in het verleden niet altijd het geval. Taal doelt daarbij op de jongerenraden, waarvan het verloop soms zo groot was dat die tot niet veel kwamen. ‘Ik wil overigens niet met een beschuldigende vinger wijzen naar die jongeren, hoor. Ook de interesse van de raad voor deze groep inwoners was niet altijd optimaal.’
Taal vindt het belangrijk dat het fundament van de adviesvangers goed is en dat het in stand blijft. De raad kan daar zijn steentje aan bijdragen, bijvoorbeeld door te zorgen voor direct contact met de jongeren. ‘We zouden de adviesvangers voor vergaderingen van de raadscommissies kunnen uitnodigen. Een ontvangst vooraf waarin we hen onder meer bijpraten over de agenda van de vergadering kan helpen.’ Mits het goed geregeld is, verwacht hij veel van de adviesvangers. ‘Want met freewheelen komen we er niet.’
Armoede
Inmiddels hebben de adviesvangers al een tweede vraag voorgelegd gekregen: hoe ervaren jongeren armoede in het gezin en wat zou hun helpen om daar beter mee om te gaan? Van der Velde: ‘We zijn bezig met een nota over minima en schuldhulpverlening. Het is belangrijk te weten hoe jongeren dat ervaren. Via een beleidsmedewerker van de gemeente kom je daar niet zo snel achter. Dus is het een geschikte casus voor de adviesvangers.’
De gemeente neemt de adviesvangers zeer serieus. Zij gaat ook daadwerkelijk iets doen het hun adviezen. ‘Stel dat de jongeren vinden dat er een uitgaansgelegenheid moet komen. Daarin kan de gemeente natuurlijk niet voorzien. We gaan dan wel bij ondernemers kijken of die er geen been in zien.’
Volgens de wethouder is dat hetzelfde als Hellevoetsluis deed met de adviezen van de jongerenraad. Van der Velde geeft een voorbeeld. ‘Uitgaan is voor achttien-minners lastiger sinds er aan hen geen alcohol meer mag worden verkocht. De jongerenraad vroeg de gemeente te helpen bij het vinden van een horecaplek waar deze groep terecht kan. Dat lukte: een horecaondernemer organiseert nu één keer per maand een alcoholvrij feestje voor jongeren onder de achttien. Het mooie is dat dit idee van onderop is gekomen. Ik hoop dat we dergelijke ideeën ook van de adviesvangers gaan ontvangen.’
Mocht de gemeente een idee van de jongeren niet uitvoeren, dan zal zij dat ook duidelijk vertellen. ‘Het is van belang dat ze weten dat wat zij doen, zinvol is. Zij moeten niet het idee krijgen dat de gemeente de adviezen in een put gooit en er nooit meer iets mee doet.’
Kan Van der Velde zich voorstellen dat Hellevoetsluis de adviesvangers ook gaat betrekken bij de uitvoering van hun ideeën? ‘We moeten hen natuurlijk niet gaan ziet als adviesuitvoerders. Maar het hangt van het onderwerp af of jongeren iets kunnen betekenen in de uitvoering. Zij zouden bijvoorbeeld steun in de gemeente bij ondernemers kunnen mobiliseren om het idee uitvoerbaar te maken. We zeggen als volwassenen immers wel erg gauw dat wij het wel weten en doen.’
Zij moeten niet het idee krijgen dat de gemeente de adviezen in een put gooit
Andere leeftijdsgroepen
Mochten de jonge adviesvangers een succes worden, dan kan Van der Velde zich voorstellen dat de gemeente het concept ook gaat toepassen op andere leeftijdsgroepen. Participatiebeleid is immers breed. ‘Je zou ook kunnen denken aan bejaarde adviesvangers. Of aan een groep adviesvangers waarin bijvoorbeeld ouders zitten en hulpverleners.’ Die kunnen wat Van der Velde betreft dan een voorbeeld nemen aan de jongeren: ‘Die trekken geen grenzen, zijn onbevangen en vrij in hun gedachten en ideeën. Die eigenschappen kan jongeren tot ideale adviesvangers maken.’
Informele insteek
Beleidsmedewerker Chantal Jurado is vanaf het begin betrokken bij de begeleiding van de adviesvangers en was aanwezig bij de tweedaagse training die ze kregen. Hoewel ze tevreden is met de inzet en het werk van de jongeren, ziet ze toch nog wat koudwatervrees bij de adviesvangers.
‘Het is de bedoeling dat ze onderwerpen voorbereiden in duo’s. Daarmee kunnen ze zelf komen of ze krijgen een vraag van ons voor de jongeren in de gemeente.’ Jurado moet hen vooral bijstaan bij het van de grond krijgen van de activiteiten. ‘Sommigen hebben de neiging om als ze niets van mij horen, niet veel te doen.’ Jurado begrijpt dat ook wel. ‘Het zijn jongeren tussen de veertien en zeventien jaar, gemeentebeleid is voor hen toch ook vaak een beetje een ver van mijn bedshow.’ Jurado probeert in die gevallen het eerste zetje te geven. ‘Dan vraag ik aan één van hen of hij mee het dorp ingaat, ik zorg dan voor iets te eten of te drinken en probeer hem dan zover te krijgen dat hij iets gaat doen.’
De gemeente biedt de adviesvangers zoveel mogelijk houvast. ‘Ze hebben een tas vol met informatiemappen en een boekje met stappen voor de organisatie van een bijeenkomst.’ Daarnaast vormen de zeven adviesvangers en Jurado een WhatsApp groep, en is er een speciaal mailadres voor de adviesvangers.
De groep adviesvangers kent een diverse samenstelling: twee jongens en vijf meisjes, vier van Nederlandse komaf, drie met een niet-Nederlandse achtergrond. Het opleidingsniveau verschilt van mbo-basis tot vwo. ‘De groep is veel diverser dan destijds de jongerenraad. Daar zijn we blij mee, want dat was ook het uitgangspunt van de gemeente. Het moest een laagdrempelig instrument worden met een informele insteek, het moest iets smeuïgs hebben.’
De adviesvangers zijn nu zo’n twee maanden aan de slag. Ze hebben al brainstormsessies gehouden in klassen en in het jongerencentrum. De adviesvangers proberen antwoorden te krijgen op en centrale vraag die ze stellen. ‘Die vatten ze in steekwoorden en die verspreiden ze onder meer via onze speciale Facebookpagina. Daar krijgen de adviesvangers weer reacties op. Al die informatie moet leiden tot een top vijf van antwoorden die zij aan de gemeente presenteren.’