Uit onderzoek naar de verschillen en overeenkomsten tussen mensen met een psychische stoornis in de Wmo en in de Wlz concludeert staatssecretaris Van Ooijen (VWS) dat gemeenten het hun ter beschikking gestelde budget niet volledig uitgeven. De VNG heeft hier richting de Tweede Kamer op gereageerd.
Inbreng VNG op Kamerdebat over GGZ en suïcidepreventie
Over de kwestie zijn bestuurlijke afspraken in de maak die op 21 april voorliggen in het VNG-bestuur. De Tweede Kamer komt over dit onderwerp te spreken op 19 april te spreken met minister Helder (Langdurige Zorg en Sport) in het debat 'GGZ & Suïcidepreventie'. We hebben de Kamerleden daarom via een inbreng (pdf, 130 kB) op dit debat erop gewezen dat het onderzoek onvoldoende is onderbouwd en hen kenbaar gemaakt dat een uitname uit het gemeentefonds als oplossing voor een budgettair tekort bij het rijk voor gemeenten onacceptabel is.
Onderzoek onvoldoende onderbouwd, kosten niet meegenomen
Dat het onderzoek onvoldoende is onderbouwd, geven de onderzoekers (Significant) zelf al aan. Zij constateren dat verschillende onzekerheden en beperkingen een rol spelen bij het inschatten van de uitgaven in de Wmo, daardoor moesten zij verschillende aannames doen.
De onderzoekers hebben ook niet de kosten meegenomen die gemeenten in de volle breedte van het sociaal domein maken om de doelgroep de juiste zorg en ondersteuning te bieden. Denk aan collectieve oplossingen in wijken en ondersteuning bij financiële problematiek.
Betere en nadere analyse nodig om hoge instroom in de Wlz te verklaren
Gemeenten herkennen dan ook niet het beeld dat het onderzoek schetst. Niets wijst erop dat de zorgvraag is afgenomen, gemeenten kampen juist met wachtlijsten omdat veel zorgaanbieders hun beschikbare plekken nu voor Wlz-zorg inzetten.
Er is een betere en nadere analyse nodig om goed te begrijpen wat er aan de hand is met de hoge instroom in de Wlz. Dat helpt om effectieve maatregelen te kunnen nemen die passende zorg voor de doelgroep mogelijk maakt, in het perspectief van de houdbaarheid van het totale zorgstelsel (Wmo, Zvw en Wlz).
Uitname gemeentefonds onacceptabel, rust in gemeentebegroting nodig
Voor gemeenten staat buiten kijf dat een uitname uit het gemeentefonds onacceptabel is. Zeker met het oog op alle ontwikkelingen waarin gemeenten aan de lat staan om ‘de beweging naar de voorkant in het zorgstelsel via het sociaal domein te maken’. We noemen de recent gemaakte afspraken (IZA , GALA) om te komen tot meer preventie en lokale ondersteuning waarin deze ambitie breed door het rijk en zorg- en welzijnspartners met gemeenten is gedeeld.
Vanaf 2026 zullen de gemeentelijke inkomsten scherp dalen. Gemeenten hebben het IZA en GALA ondertekend onder de voorwaarde dat het ravijn wordt gedicht. De benodigde investeringsruimte in de doelen van de akkoorden vraagt om meerjarige rust in de gemeentebegroting. Tegen die achtergrond is het niet te begrijpen dat het rijk op een onderwerp als de Wmo/GGZ zou korten op het gemeentefonds.
Voorwaarde voor bestuurlijke afspraken over beperken instroom Wlz
Pas als een uitname uit het gemeentefonds van tafel is, zijn gemeenten bereid bestuurlijke afspraken te overwegen over hoe zij een rol kunnen spelen om de instroom naar de Wlz te beperken. De VNG roept de staatssecretaris verder op om het instrumentarium te faciliteren dat gemeenten nodig hebben:
- een houdbare Wmo
- een alternatief voor resultaatgericht beschikken
- de doordecentralisatie van Beschermd Wonen en spoedige invoering van het daarbij behorende wetsvoorstel woonplaatsbeginsel