Op verzoek van de VNG boog een expertiseteam zich over de langetermijnstrategie voor een mogelijke pandemie. 9 juni verscheen het rapport. Belangrijkste conclusie: als de samenleving zoveel mogelijk open moet blijven, start dan nu het gesprek over de impact van maatregelen en investeer in buffers en opties.
‘Het rapport is geen kookboek met kant en klare recepten, maar een reeks werkprincipes om vanuit een open blik te kijken naar mogelijkheden om de samenleving zoveel mogelijk open te houden’, zegt Paul Depla, voorzitter van het expertiseteam langetermijnstrategie Covid-19. Naast het rapport vind u ook een praktische oplegnotitie, die u kunt gebruiken bij het opstellen van een lokale langetermijnstrategie.
Terugblik
Het expertiseteam heeft eerst teruggeblikt op het coronabeleid van de afgelopen 2 jaar. De conclusies zijn:
- De groeiende rol van de overheid in de crisis is gaandeweg steeds meer omstreden geraakt en zelfs een bron van toenemende polarisatie. Ruimte voor open discussie was beperkt.
- Op individueel niveau heeft de crisis heel verschillend uitgepakt. De crisis bevestigde en versterkte bestaande ongelijkheid.
- Corona heeft niet alleen een einde gemaakt aan de illusie van de onkwetsbare samenleving, maar heeft ook het beeld van een almachtige, daadkrachtige overheid gerelativeerd.
De impact van het coronabeleid op jongeren staat hiervoor als schrijnend voorbeeld. Uit het VNG-dashboard Sociale Impact en ook uit andere recent uitgebrachte rapporten blijkt dat de sociale en psychologische gevolgen voor deze groep groot waren en nog steeds zijn. Door te kiezen voor 1 lijn voor iedereen, probeerde het rijk de maatregelen eenduidig te laten overkomen. Daardoor waren de gevolgen voor bepaalde groepen onevenredig zwaar.
Robuuste aanpak
Paul Depla: 'We moeten ons, zowel het rijk als lokaal bestuur, voorbereiden op het onverwachte. Het gaat in onze langetermijnstrategie om robuustheid, die op gespannen voet staat met het efficiëntie denken. Daarvoor moeten we in beeld brengen wat de impact, zowel positief als negatief, is van maatregelen. En wat de maatschappij zelf kan regelen en waar de overheid bij nodig is. Dat moet een open dialoog zijn met ruimte, zowel intern als extern, voor tegenspraak. Zo kom je tot een robuuste aanpak met buffers en alternatieve opties'.
Hoofdprincipes
Voor het realiseren van een lange termijn strategie geeft het expertiseteam 6 hoofdprincipes:
- Werk aan buffers en alternatieve opties. Robuustheid zorgt voor handelend vermogen onder onvoorziene omstandigheden, met meerdere opties tot je beschikking.
- Werk aan een goed werkend systeem als geheel en niet op een aantal punten.
- Versterk de veerkracht van de samenleving zodat aanpakken lokaal duurzaam worden en iedereen bereiken.
- Deel het eigenaarschap van de aanpak met de samenleving.
- Een complex vraagstuk kent nooit één simpele oplossing. Het vereist meervoudig kijken door meerdere belangen een rol in de aanpak te geven.
- Waak voor de crisis-lokroep: Dat staat het eigenaarschap van de aanpak bestuurlijk en maatschappelijk te verbreden in de weg.