De uitdagingen waar hij voor staat liegen er niet om. Maar na drie kabinetten hoopt VVD-lijsttrekker Mark Rutte nog een keer premier te worden. Bij alle grote thema’s spelen gemeenten een cruciale rol.
Mark Rutte windt er geen doekjes om: gemeenten zijn, zegt hij, ‘belangrijk voor een succesvol Nederland’. De VVD-leider ziet dat er overal hard gewerkt wordt, en dat er ‘enorme uitdagingen bij gemeenten liggen’. ‘Ik mag nu tien jaar Nederland, en daarmee dus ook de Nederlandse gemeenten, ondersteunen in hun belangrijke werk. In die tien jaar heb ik elke dag de hardwerkende, gemotiveerde en fantastische mensen gezien die samen Nederland gemeenteland maken.’
Financieel zwaar
De VVD-lijsttrekker zegt oog te hebben voor de financiële positie van gemeenten. Nederland bevindt zich in een ‘enorm zware crisis’, die ‘diep ingrijpt in het leven van álle Nederlanders’. Het is allereerst een gezondheidscrisis, stelt Rutte, ‘maar inderdaad ook een financiële crisis’. Ook gemeenten hebben het financieel zwaar, ziet de demissionair premier. ‘Dat zie ik elke dag. Het is daarom ook goed dat de gemeenten gesteund zijn door het Rijk tijdens corona, en dat we de opschalingskorting bevroren hebben. Maar daarmee zijn we er natuurlijk nog niet. De VVD denkt dat we investerend deze crisis uit moeten gaan, en daar hebben gemeenten, als overheid die het dichtst bij de Nederlanders staat, natuurlijk een belangrijke rol in. We zullen ervoor moeten zorgen dat gemeenten ook de komende jaren een sterke financiële positie kunnen opbouwen, zodat we Nederland uit de crisis kunnen halen.’
Het is goed dat gemeenten gesteund zijn door het Rijk tijdens corona
De VNG wil de positie van gemeenten versterken met een wet op het decentraal bestuur. Onderdeel van de wet is dat er pas taken overgaan naar gemeenten als er voldoende middelen mee overgaan. Wat vindt u daarvan?
‘De VVD is voorstander van een sterke overheid. Dat is een overheid die levert en haar taken effectief en efficiënt kan uitvoeren. Bij zo’n overheid past het dat alle overheidslagen, dus het Rijk, uitvoeringsinstanties, gemeenten, provincies en waterschappen, voldoende budget hebben om hun taken uit te voeren. Dus ik snap het principe. Maar of ik zo’n wet zou steunen, hangt natuurlijk af van wat er precies in staat, dat kan ik nu nog niet zeggen.’
De woningmarkt, de economische groei na corona en het klimaat- en energiedossier zijn belangrijk thema’s voor de komende jaren. Hoe kunnen er doorbraken worden bereikt, en welke rol hebben gemeenten hierin?
‘Dit zijn ongeveer alle grote thema’s van de komende jaren! Daarover kan ik heel veel zeggen. In het kort: voor de VVD is het bij al deze kwesties belangrijk dat we Nederland weer laten werken voor de middengroepen. De groepen die hard werken, maar nu moeite hebben om een goede woning te vinden, om hun huis te verduurzamen of hun energierekening te betalen. Gemeenten zijn voor al deze grote uitdagingen cruciaal. Voor woningbouw, klimaat en ook voor energie. De VVD wil de middengroepen, en de gemeenten die deze groepen proberen te ondersteunen, de komende jaren centraal zetten. Ons verkiezingsprogramma heeft een hele lijst aan maatregelen voor deze groepen. Zo vinden wij dat de belasting op de energierekening omlaag moet, en dat gemeenten die meer bouwen gesteund zouden moeten worden in het gemeentefonds. Dat zijn natuurlijk maar kleine voorbeelden, maar voor de VVD wel cruciaal.’
Hoe kunnen we meer aandacht besteden aan de uitvoering van beleid? Ziet u de gemeente de rol van de ene overheid vervullen richting de meest kwetsbaren in onze samenleving?
‘Juist als we de meest kwetsbaren in onze samenleving willen beschermen, is meer aandacht voor de uitvoering van beleid. We kunnen in Den Haag nog zoveel plannen verzinnen, uiteindelijk moeten die plannen wel uitgevoerd worden. We hebben de laatste jaren gezien dat het beleid soms enorm ingewikkeld gemaakt wordt, en daarom steeds moeilijker uitvoerbaar. Dat geldt voor uitvoeringsorganisaties, maar ook voor gemeenten. Ik denk dat het het belangrijkste is om onszelf dat te blijven realiseren. Als politici, maar ook als gemeenten. We moeten ons blijven realiseren dat achter het systeem altijd mensen zitten en dat achter de plannen altijd de uitvoering schuilgaat.’