15 maart 2022

Tijdens de regiobijeenkomsten Tools voor Toezicht die van 24 maart tot en met 12 april plaatsvinden, krijgt u in de workshop Zorgfraude in het strafrecht, onder meer antwoord op deze vragen. Timon van de Kraats, beleidsmedewerker Zorgfraude bij het Openbaar Ministerie (OM) en Carmen Temminck, informatierechercheur Zorg bij de recherche Zorgfraude van de Nederlandse Arbeidsinspectie (NLA), gaan hier graag met u over in gesprek. Van de Kraats licht hier alvast een tipje van de sluier op. 

Samenwerking en communicatie

‘Wat wij doen, wat wij kunnen, wanneer wij aan zet zijn’, vat Van de Kraats zijn input voor de workshop kort samen. ‘Maar, belangrijker nog, ik wil in gesprek over hoe we de samenwerking en communicatie in de keten samen kunnen verbeteren. Het OM en ‘onze’ recherche Zorgfraude van de NLA aan de ene kant van het spectrum, en gemeenten als toezichthouders aan de andere kant.’ 

Complexe zaken

Van de Kraats maakt deel uit van het landelijk opererende Functioneel Parket (FP). Met de NLA, recherche Zorgfraude, richt het FP zich hoofdzakelijk op omvangrijke en complexe onderzoeken naar zorgfraude. Er zijn ook 11 arrondissementsparketten. Die opereren regionaal en voeren – in samenwerking met de sociale recherche – vooral onderzoeken uit naar lokale zorgfraudezaken. ‘Bij het al dan niet strafrechtelijk oppakken van zaken wordt primair gekeken naar de strafwaardigheid en bewijsbaarheid van een zaak’, licht Van de Kraats toe. ‘Daarnaast kijken we als FP en NLA naar verschillende elementen. Is er sprake van een nieuwe fraudevorm? Gaat het om een fenomeen dat veel maatschappelijke impact heeft of discussie losmaakt? Is er sprake van recidive? Of bevat het een component waarmee we een signaal aan de wetgever moeten geven?’

Naar voren kantelen

Op de vraag of het ook om veelvoorkomende zaken gaat, haalt Van de Kraats het grote aantal pgb-fraudezaken aan, dat het FP heeft behandeld. ‘We pakken de zaken op die we kunnen. Het strafrecht speelt zeker een belangrijke rol, maar kan bepaalde problematiek niet structureel oplossen. Wel kan het, naast repressie, ook zaken aanpakken met als doel een bepaald signaal af te geven of een effect te bereiken. Dan kom je uit op zaken met uitzonderlijke kenmerken. Denk aan de befaamde zaak van pgb-fraude door de Utrechtse broers van eind 2019. Deze zaak onderscheidde zich door de samenwerking tussen de criminele organisatie van de broers en de pgb-budgethouders of hun vertegenwoordigers. Door in te zoomen op deze zaak konden we ook laten zien welke potentiële risico’s er aan het pgb kleven. En, in het verlengde hiervan, hoe belangrijk het is om goed naar de voorkant, naar preventie, te kijken. Voorkomen is uiteindelijk beter dan genezen.’

Gemeentelijke preventie in beeld

Van de Kraats vindt het een gezamenlijke verantwoordelijkheid van de hele keten om meer te bereiken op preventief gebied. ‘Kijk ik weer even naar de pgb-fraudes, dan was de toestroom niet meer te behappen. Investeer je aan de voorkant in preventie, controle en handhaving, dan kan je zorgfraude in elk geval verminderen. Zo dam je ook de toestroom richting strafrecht in. Dat kan dan daar worden ingezet, waar andere middelen niets opleveren. 
Hierover moeten we met de hele keten het gesprek blijven voeren. Wie heeft welke rol en wie beschikt over welke interventiemogelijkheden? En hoe kunnen we die als keten zo effectief mogelijk inzetten? Daar hoort ook bij dat we samen de preventie versterken. Zo krijg ik de indruk dat er nog best wel wat tools bij veel gemeenten onbekend of onbenut zijn. Ik ben benieuwd hoe gemeenten van elkaar – kunnen – leren, hoe ze samen beoordelen welke tools al dan niet werken en hoe ze de werkende tools dan zo effectief mogelijk kunnen inzetten.’  

Wetgeving die werkt

Voor een sterk en goed georganiseerd gemeentelijk toezicht, hebben beleidsmedewerkers en toezichthouders – naast effectieve tools – behoefte aan ‘praktische’ wetgeving. ‘Biedt de nieuwe en komende wetgeving over toetreding en samenwerking & informatiedeling voldoende houvast?’, vraagt Van de Kraats zich hardop af. ‘Ook daar gaan Carmen en ik tijdens de workshop graag het gesprek over aan met de gemeentelijke praktijk. We vinden dat contact sowieso enorm belangrijk. De fragmentatie van verantwoordelijkheden en bevoegdheden maakt de aanpak van zorgfraude complex en de wetgeving maakt samenwerking ingewikkeld. Dit soort bijeenkomsten draagt bij aan een versterking van de keten. Nodig, want alleen met elkaar kunnen we serieus een vuist maken tegen zorgfraude. Ik hoop u dan ook persoonlijk te treffen op een van de regiobijeenkomsten.’

Meld u aan voor een van de regiobijeenkomsten

• Regio Noordwest | donderdag 24 maart
• Regio Noordoost | dinsdag 5 april 
• Regio Midden | maandag 11 april
• Regio Zuid | dinsdag 12 april

Meer informatie

• Tot 4 jaar cel en beroepsverbod voor pgb-frauderende broers (Rechtspraak.nl)