De mens woont op een prachtige planeet, maar die loopt gevaar door klimaatverandering. De planeet is heel kwetsbaar en staat voor grote  uitdagingen. Van Hattum, die onlangs zijn boek Only Planet. Klimaatgids voor de 21ste eeuw uitbracht, liet zien dat de wereld in brand staat en de mens druk is met kortetermijnproblemen. De klimaatverandering vormt echter dé opgave van de 21ste eeuw. ‘Het laatste IPCC-rapport geeft code rood, de mens zit op de highway to hell. De warmte neemt toe en dat is ongelooflijk ernstig. De belangrijkste boodschap vergeten we vaak. We kunnen het repareren. Dat vraagt om een systeemverandering, maar de oplossingen om de crisis aan te pakken zijn op grote schaal beschikbaar.’

Biodiversiteitscrisis
Daarbij moeten bestuurders zich niet blindstaren op klimaatverandering. De  biodiversiteitscrisis is minstens zo belangrijk. ‘De biodiversiteitscrisis en klimaatverandering zijn sterk verbonden, ze versterken elkaar in de negatieve spiraal. De gletsjers verdwijnen in de toekomst en daarmee de zoetwatervoorraad. Zelfs Nederland krijgt te maken met grote droogteproblemen en natuurbranden.’
Volgens Van Hattum zijn de oplossingen ‘op grote schaal aanwezig’, maar ontbreekt het aan verbeeldingskracht. Hij refereerde aan de kathedralen die vroeger werden gebouwd. Dat duurde weleens eeuwen. Generaties werkten daaraan zonder precies te weten hoe de kathedraal er ooit uit zou komen te zien. ‘Ook Nederland snakt naar een nieuw verhaal. Het is een rijk en gelukkig land, dat ook heel kwetsbaar is. Het staat voor grote maatschappelijke opgaven die vragen om een langetermijnvisie op de ruimtelijke inrichting. Een complexe legpuzzel zonder een eindplaatje.’

De warmte neemt toe en dat is ongelooflijk ernstig

Iedere druppel water
De enige oplossing is om de biosfeer centraal te stellen, zei Van Hattum. Het natuurlijk systeem moet leidend zijn in de toekomst van Nederland. ‘De natuur is onze belangrijkste bondgenoot.’ De WUR denkt over die toekomst na en komt met enkele leidende principes. Zo moet het natuurlijk systeem leidend zijn voor de inrichting. Het sturen op water en bodem is intussen al rijksbeleid, dat moet op grote schaal worden doorgezet. Daarnaast zal iedere druppel water optimaal moeten worden benut en moet Nederland toe naar een circulaire en klimaatpositieve economie.
Het land zal ook moeten meebewegen met klimaatverandering, de effecten van opwarming zijn er al. ‘We willen toe naar een natuurpositieve samenleving waarbij we bij alles wat we doen de natuur versterken. Hiermee geven we nieuw perspectief aan de toekomst van Nederland.’

Hoopvol
Nederland snakt naar een hoopvolle toekomstvisie. Van Hattum is ervan overtuigd dat Nederland koploper kan worden in de versnelling van de transitie. De WUR ontwikkelde een kaart hoe een duurzaam toekomstig Nederland er in 2120 uit kan zien. ‘Hang die kaart op in elke raadzaal en kijk daarnaar bij elk besluit dat je neemt, of het een goed besluit is. De kaart staat symbool voor de ingewikkelde ruimtelijke puzzel. Iedere beslissing van elke gemeente afzonderlijk vormt een stukje van die puzzel.’