VNG Magazine nummer 19, 3 december 2021
Tekst en beeld: Sanne van der Most
Het Zeeuwse Kapelle heeft al vier jaar geen kroonbenoemde burgemeester. Na twee procedures is de geschikte kandidaat nog steeds niet gevonden. Zijn de eisen te hoog? Is Kapelle te klein, te ver weg of niet uitdagend genoeg? Of is het vak van burgemeester sowieso op z’n retour? Waarnemend burgemeester Fons Naterop kan de vinger er niet op leggen.
‘Een kleine gemeente met grote ambities.’ Zo beschrijft Fons Naterop, sinds twee jaar waarnemend burgemeester, Kapelle. ‘Als je het goed doet, kun je in drie dagen de basistaken oppakken. Maar die andere dagen kun je invullen met prachtige dingen. Bijvoorbeeld met het Masterplan Wemeldinge, waarmee we zoeken naar de balans tussen het doorontwikkelen van Wemeldinge als toeristische trekpleister enerzijds en het bieden van een prettige leefomgeving aan onze inwoners anderzijds.’
Maar ook met het samenwerkingsverband de Bevelanden. ‘Zeeland is een gebied met veel eilanden’, gaat Naterop verder. ‘Letterlijk en figuurlijk. Binnen de Bevelanden proberen wij samen met Goes, Borsele, Reimerswaal en Noord-Beveland – een gebied met honderdduizend-plus inwoners – het tij te keren. Onder meer op het gebied van werken, wonen en recreëren. Zo willen wij ons profileren als woningmarkt voor Zuid-Holland en de regio Rotterdam en voor Noord-Brabant. Als burgemeester krijg je hier alle ruimte om daar een verschil in te maken.’
Voor de nieuwe burgemeester zelf en zijn gezin is Kapelle volgens Naterop overigens ook goed toeven. ‘Het is een mooie en goed bereikbare woongemeente tussen de Wester- en Oosterschelde, onder de rook van het cultureel interessante Goes met de zee op een halfuur afstand.’
Kapelle is voor veel mensen toch wel wat ver weg
Wél het lef
Klinkt aantrekkelijk, maar wat gaat er dan toch telkens mis? Henk Keurhorst (SGP) is raadslid en voormalig lid van de vertrouwenscommissie rond het aanstellen van de nieuwe burgemeester. ‘We zijn een paar keer negatief in het nieuws gekomen. Hoe kan het dat een gemeente maar geen burgemeester kan vinden? Dan komen natuurlijk de speculaties. Wat is daar in Kapelle aan de hand? Een sluitend antwoord daarop hebben wij zelf ook niet. We zijn gewoon beide keren niet tot een geschikte kandidaat gekomen. Dat werd vaak negatief geduid. Terwijl je het ook als kracht kunt zien: we hadden wél het lef om niet iemand te benoemen die we toch niet helemaal bij Kapelle vonden passen. Iemand het voordeel van de twijfel geven waarvan je eigenlijk nu al weet dat het over drie jaar spaak loopt, dat doe je ook niet.’
Kapelle is zeker niet de enige gemeente die er niet in slaagt in één keer een goede burgemeester te vinden. Ook bijvoorbeeld Den Helder en Heerlen hadden moeite. Naterop: ‘Kapelle is voor veel mensen toch wel wat ver weg. Je hebt een partner die ook ergens werkt en hoe regel je dat? Het is bovendien een kleine gemeente. De bezoldiging hier is dus lager dan voor een burgemeester in een grotere gemeente. Voor het geld alleen moet je het dan ook zeker niet doen.’
Ook mensen van buiten de overheid
Als waarnemer doet Naterop zijn uiterste best. ‘Alsof het mijn eigen gemeente is’, zegt hij. ‘Maar ik heb toch meer afstand. Ook letterlijk, ik woon honderd kilometer verderop. Maar ik ben er wanneer het nodig is. Ik heb een bepaalde focus waar ik de gemeente in deze overgangsperiode mee help, maar de ‘echte’ burgervadertaken liggen – uiteraard mede door corona – nu een beetje stil. Hoog tijd dat iemand dat weer oppakt.’
Een verbinder, een netwerker, een goede burgervader of -moeder, een ervaren voorzitter voor de raad en het college. De nieuwe burgemeester van Kapelle moet het allemaal in zich hebben. ‘Zoals iedere burgemeester eigenlijk’, zegt Keurhorst. ‘Maar om onze slagingskans te verhogen, zoeken we dit keer breder en nodigen we niet alleen wethouders en burgemeesters uit andere gemeenten maar bewust ook mensen van buiten de overheid uit om te reageren. Je ziet steeds meer jonge burgemeesters en steeds meer jonge vrouwen ook, die als burgemeester aan de slag gaan. Ik denk dat dat ook voor ons heel interessant zou zijn. Juist die nieuwe en frisse blik is waar we naar op zoek zijn voor de uitdagingen van Kapelle.’
Hoe kleiner de gemeente, hoe meer sollicitanten
Kleinere gemeenten zijn in trek bij sollicitanten. Dat blijkt uit cijfers van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties over de afgelopen tien jaar. Een mogelijke verklaring: hoe groter een gemeente, hoe groter de vraagstukken en hoe minder mensen zich geschikt achten voor het burgemeesterschap. Behalve dan in Amsterdam, waar in 2018 maar liefst 114 mensen solliciteerden op de burgemeestersfunctie.
‘Kapelle moet ambities laten zien’
‘Het ambt van burgemeester is een zeer veeleisende baan dus daar mag en moet je hoge eisen aan stellen, ook in een kleine gemeente’, vindt Han Polman, die als commissaris van de Koning in Zeeland een rol speelt bij de selectie van kandidaten en bij de zorgvuldigheid en zuiverheid van de benoemingsprocedure. ‘Vooropgesteld dat Kapelle niet uniek is en dat er meer gemeenten zijn die er langer over doen om een kandidaat te vinden, kun je wel stellen dat het voor een kleine gemeente, mede gezien het lagere salaris, relatief lastiger is om kandidaten te vinden. Bij Kapelle kunnen de afstand en in relatie daartoe het werk van de partner ook een drempel zijn. Juist daarom moet Kapelle duidelijk laten zien welke ambities en bestuurlijke uitdagingen er liggen en welk type burgemeester daarbij past. En dat gebeurt nu ook.’
Dat Kapelle in de derde ronde breder kijkt, vindt Polman een heel goed idee. ‘Het gaat er uiteindelijk om of ze voldoen aan de eisen in de profielschets.’
Dat het dit keer wel lukt, daar is Polman van overtuigd. ‘Kapelle is een aantrekkelijke, ondernemende en actieve gemeente met interessante uitdagingen op het gebied van economische structuurversterking, klimaatadaptatie, toekomstbestendig woonaanbod en toeristische ontwikkeling. Ik roep geïnteresseerden dan ook zeker op: lees de profielschets en als die je aanspreekt en je herkent jezelf in het profiel, solliciteer dan.’