Als je via de zijingang het stadhuis in Leeuwarden binnenkomt, merk je niet direct iets van de grandeur van dit monumentale pand uit 1715. Dat verandert als je doorloopt naar het voorste gedeelte waar burgemeester en wethouders zetelen. Onderweg valt het vele glas op dat is gebruikt voor de renovatie van het achterste deel van het pand en een modern contrast vormt met de achttiende-eeuwse buitenkant. Het classicistische gebouw heeft een voorgevel met 27 ramen die uitkijken over de historische binnenstad. Hier bevindt zich ook de prachtige metershoge vergaderzaal, waar de statige bestuurders van voorheen vanaf de wand op de huidige bestuurders neerkijken. Een plek dus waarvoor je alleen al de politiek in zou gaan.
Ook voor jongeren is het een inspirerende werkomgeving, vertelt de lokale fractievoorzitter van GroenLinks, Wim Spoelman. Hij is met zijn 24 jaar het jongste raadslid in Leeuwarden. Net als veel andere jongeren had hij als zestien- en zeventienjarige geen bovenmatige interesse in de politiek. Dat veranderde toen hij op zijn twintigste in aanraking kwam met de organisatie Tienskip. Die wil jongeren niet alleen bewust maken van de democratische beginselen van de rechtsstaat, maar ook laten zien wat hun eigen inbreng kan zijn. 

Voetbalveldje
Wat de interesse in politiek en democratie onder jongeren betreft, wijkt Friesland niet veel af van andere provincies. Kort gezegd, die interesse is niet groot en vaak geheel afwezig. Reden voor de toen zeventienjarige Jeppe Kok om in 2015 samen met Hindrik Talsma hun profielwerkstuk op de middelbare school hieraan te wijden en met een plan te komen voor jongerenparticipatie. Daarin speelde ook mee dat het Kok op die leeftijd niet lukte om in het dorp waar hij woonde de aanleg van een voetbalveldje bij de gemeente geregeld te krijgen. ‘Ik had alles voor elkaar, we konden binnen het dorp veel van het regelwerk en financiën op ons nemen, er was alleen nog een vergunning nodig. Die bleef uit, omdat ik niet bij de juiste ambtenaar terechtkwam.’ Wat begon als een werkstuk, mondde na een bezoek aan toenmalig minister Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken uit in een stichting die nu zo’n drieduizend Friese jongeren per jaar laat kennismaken met de lokale politiek en democratie.

Verplicht aan de bak
Tienskip, afgeleid van het in Friesland alom bekende mienskip, kort omschreven als gemeenschapszin, mobiliseert jongeren in de leeftijd van 16 tot 20 jaar via middelbare scholen en het mbo. Dat gebeurt via projectdagen, waar de jongeren aan de hand van een zelf ingebracht idee of probleem in groepjes aan de oplossing hiervan werken en die aan het einde van de dag aan elkaar presenteren. Dit doen ze onder leiding van een expert, meestal een raadslid, wethouder of andere ambtenaar.

We kunnen hiermee alle jongeren bereiken

Jeppe Kok (25), intussen zelf politicoloog, licht de werkwijze toe. ‘Volgens Tienskip is dit de beste manier om jongeren die ver van politiek, democratie en burgerparticipatie af staan enthousiast te krijgen. We kunnen hiermee alle jongeren bereiken. Als je jongerenparticipatie probeert te organiseren via jongerenraden of platforms, dan komen daar toch meestal alleen mensen op af die al enige interesse in het onderwerp hebben.’ Door de samenwerking met de scholen lukt het Tienskip daadwerkelijk om veel jongeren bij elkaar te krijgen. Het verplichte karakter van de projectdagen helpt daar zeker bij.

Groeiend enthousiasme
Kok beaamt dat. ‘En dan nog is het niet altijd eenvoudig om iedereen mee te krijgen.’ Voorafgaand aan een projectdag bezoeken Kok en vrijwilligers van Tienskip voor een voorbereidende les de betreffende klas van de school die meedoet. In die les moeten de jongeren dan al hun idee of probleem in kaart brengen en inleveren. Soms zit daar wel eens een totaalweigeraar tussen. Kok: ‘Kort geleden gebeurde dat bij een bezoek aan een mbo. Een van de jongens had er echt geen zin in en weigerde mee te doen. Omdat het verplicht was, verscheen hij wel op de bewuste projectdag, waar ik hem zelf een groepje heb laten kiezen om zich bij aan te sluiten. Dat ging nog altijd met flinke tegenzin. Totdat het sein voor de eerste pauze werd gegeven: de betreffende jongen wilde helemaal geen pauze, ze waren nu zo lekker bezig, hij wilde doorgaan. Mooi om dat te zien gebeuren.’
Kok ziet meer jongeren gedurende de projectdagen gemotiveerd raken. ‘Wij leggen het er niet dik bovenop, we laten ze onder begeleiding hun gang gaan, maar geven ze tussen de regels door natuurlijk wel kennis mee over de lokale democratie en politiek.’ 

Inspirerend
GroenLinks-fractievoorzitter Spoelman is niet als leerling maar als vrijwillig begeleider geïnspireerd geraakt door Tienskip. ‘Vanwege familieomstandigheden was ik tijdelijk gestopt met mijn studie econometrie en vanuit Groningen, waar ik studeerde, weer teruggekeerd naar Friesland. Om mijn zinnen te verzetten, meldde ik mij aan bij Tienskip. Het was heel leuk om te zien wat daar gebeurde met die jongeren tijdens zo’n projectdag. Dat je het besef zag ontstaan dat je ook als je jong bent deel kunt uitmaken van de lokale democratie of politiek.’
Bij Spoelman begon langzaam ook zijn eigen politieke interesse vorm te krijgen, legt hij uit. ‘Bij ons thuis, een gezin met negen kinderen, werd weinig over politiek gepraat. Mijn ouders hebben hun eigen overtuiging, maar hebben ons hier vrij in gelaten. Zelf was ik in die jaren tussen mijn zestiende en achttiende met heel andere dingen dan politiek bezig. Tienskip bracht daar verandering in.’ 
Net als de politieke debatten tussen PVV-leider Geert Wilders en toenmalig fractieleider Alexander Pechtold van D66 in die tijd. Spoelman: ‘Heel interessant om te zien hoe dat eraan toeging. Dat waren nog eens debatten.’
Deze ervaringen leidden ertoe dat de latere fractievoorzitter al op jonge leeftijd zelf de eerste schreden in de politiek zette. Tienskip zag hij uitgroeien tot ‘een hartstikke mooi initiatief, waar mét jongeren in plaats van over jongeren wordt gesproken’.   

Straatintimidatie
Zo’n politieke bliksemcarrière is natuurlijk niet weggelegd voor alle deelnemers aan de projectdagen van Tienskip. ‘Wel gaat zo’n 10 procent na de projectdag met behulp van Tienskip door met hun idee of probleemoplossing’, vertelt Kok. ‘Deze jongeren laten zien hoe ze zelf een actieve bijdrage leveren aan de oplossing van de problemen die ze om zich heen zien. Zo lukte het een groep om ondervonden straatintimidatie onder de aandacht te krijgen van de gemeente, door een eigen campagne op te zetten. Ze schreven onder meer met krijt levensgroot de leuzen op de stoep die zij regelmatig naar hun hoofd geslingerd kregen. Een ander groepje ervoer veel stress op school en kreeg het voor elkaar dat ze tot de eindexamens een middag per week terechtkunnen in de bibliotheek voor gratis bijles.’ Kok is blij met deze successen en hoopt dat er meer van dergelijke initiatieven ontstaan uit de projectdagen.

Ontzettend knap
Stichting Tienskip wordt mede gefinancierd door de gemeente Leeuwarden, die de organisatie een warm hart toedraagt. Wethouder Abel Reitsma (CDA), onder meer van economische zaken en hoger onderwijs, gaf zelf met veel plezier tien jaar les op het mbo, tot hij in oktober 2021 toetrad tot het college. ‘Ik vind het ontzettend knap wat Tienskip met jongeren bereikt. Daar heb ik echt bewondering voor. Het is mooi om te zien hoe ze ook veel mbo-leerlingen mee kunnen krijgen.’ De organisatie kent hij al uit de tijd dat hij raadslid was. Ook begeleidt hij al enige tijd twee keer per jaar als expert een groepje leerlingen op een projectdag. ‘Ik denk dat het mede zo goed werkt omdat Tienskip geen politiek vertegenwoordigende organisatie is.’ 
Reitsma juicht de initiatieven toe die voortkomen uit de projectdagen, zoals dat over straatintimidatie. ‘Als gemeente moeten we hier iets mee doen, net als met andere burgerinitiatieven. Naar aanleiding hiervan hebben we bijvoorbeeld een avond georganiseerd voor jongeren.’
Tienskip groeit intussen door, ook buiten Friesland. In Overijssel loopt al een pilot en ook andere provincies tonen interesse. Als het aan de wethouder ligt, buigt de gemeente zich intussen over de vraag wat de vervolgstappen op het werk van Tienskip kunnen zijn. ‘Hoe bereiken we bijvoorbeeld dat jongeren sneller ons mooie stadhuis binnenlopen om hun mening of problemen te delen?’