'Makkelijk was het niet. We zijn er jaren mee bezig geweest', leggen Inge van der Heiden en haar collega Alex Iliopoulos, beiden beleidsmedewerker/contractmanager Wmo bij de gemeente Alphen aan den Rijn, uit. Maar eind vorig jaar had de Zuid-Hollandse gemeente alle contracten rond, en sinds 1 januari van dit jaar is de doordecentralisering van Beschermd Wonen in de subregio De Rijnstreek (waaronder behalve Alphen aan den Rijn de gemeenten Kaag en Braassem en Nieuwkoop vallen) een feit.
'We zijn nu tenminste zelf verantwoordelijk voor onze eigen inwoners. En we hebben nu ook meer zicht op hoe het met deze mensen gaat', volgens Inge. 'Eerder hadden we dat zicht niet en betaalden we er natuurlijk ook niet voor, maar dat voelde toch niet goed.'
'Vooral de zorgpartijen vinden elkaar nu makkelijker lokaal' vult Alex aan. 'Bij uitstroom van cliënten uit centrumgemeente Leiden naar lichtere ambulante begeleiding in de sub-regio kon het af en toe eens misgaan. Dat zal nu waarschijnlijk minder voorkomen.'
Gewoon Thuis
Dat dat allemaal een stuk beter kon, hadden ze in Alphen aan den Rijn inmiddels al in de praktijk ervaren. Mede geïnspireerd op de visie en voorgestelde aanpak in het rapport van de Commissie-Dannenberg, had de gemeente vanaf 2018 al subsidie verstrekt voor een lokale pilot ‘Gewoon Thuis’. Helemaal volgens het Dannenberg-principe, inclusief 24/7 oproepbare ambulante hulp. De pilot werd uitgevoerd door lokale zorgaanbieders die ook onderdeel uitmaakten van ‘Tom in de Buurt’, die voor de Rijnstreekgemeenten ook alle ambulante Wmo-begeleiding bood. Vanaf dit jaar is Tom in de Buurt ook de partij die de indicering en toeleiding tot Beschermd Wonen en Maatschappelijke Opvang doet. Van lichte begeleiding tot beschermd wonen, het volledige zorgcontinuüm bij een herkenbare en vertrouwde partij.
De positieve ervaringen met Gewoon Thuis waren voor Alphen aan den Rijn mede een bevestiging niet langer te willen wachten op de telkens maar weer uitgestelde definitieve doordecentralisering. 'We zeiden toen, samen met alle andere regiogemeenten: we gaan het gewoon eerder doen. En dan gaan we ook gewoon uitrekenen hoe dat moet.' Dus ging de sub-regio De Rijnstreek met centrumgemeente Leiden rond de tafel en huurden ze een bureau in om daar waar nodig de puntjes op de i te zetten. Voor de financieringsafspraken werd gebruik gemaakt van het historische en objectieve verdeelmodel dat tenslotte al lang en breed in de steigers stond.
In de nieuwe opdracht is Tom in de Buurt, inmiddels omgedoopt tot ‘Tom Intensief’, ook verantwoordelijk voor Gewoon Thuis en voor de toegang tot Beschermd Wonen en Maatschappelijke Opvang.
Meer vraag
Na anderhalve maand op deze manier te hebben gewerkt, is het volgens Inge en Alex nog te vroeg om vergaande conclusies te trekken, maar een aantal dingen valt toch al op. 'Veel meer mensen weten ons nu te vinden. Er blijken toch veel mensen onder de radar te hebben geleefd. Vooral daklozen. Bijvoorbeeld mensen die jaren in een garage of auto hebben geslapen. Die hebben zich nooit gemeld omdat ze dan naar een grootschalige opvang in Leiden zouden moeten. Stigmatisering en schaamte spelen daarbij ook een rol. Nu ze weten dat ze ook in hun eigen gemeente terecht kunnen en geholpen kunnen worden, maken ze daar wel graag gebruik van.'
'Aan de ene kant is het natuurlijk zorgwekkend, die toename aan aanvragen', vindt Alex, 'maar we krijgen ze nu wel in beeld en kunnen ze nu wel helpen. Het betekent wel dat we het aantal centrale opvangplekken dat we nu hebben vermoedelijk flink moeten uitbreiden. Dat gaat dan van 20 plekken nu, naar misschien wel 30.'
Het tekort aan woningen speelt dan nog wel een rol. En nu er meer zicht komt op de werkelijke situatie misschien nog wel een grotere rol. 'Maar dat tekort wordt niet groter of kleiner door de doordecentralisatie. We hebben er hooguit nog beter zicht op', besluit Alex.