Corona heeft een grote impact op het werk van de gemeente en op het leven en werken ín die gemeente. Maar hoe groot zijn die gevolgen nou daadwerkelijk, en wat betekenen ze voor de gemeentelijke financiën en voor het lokale beleid?
‘We wilden als gemeente grip krijgen op de verhalen die we horen en de cijfers die we zien’, zegt wethouder Michiel Bunnik (CDA). Gouda zette, zoals meer gemeenten dat deden, een monitor op om die impact van corona in kaart te brengen. De Goudse blik is breed: niet alleen de gevolgen voor de gezondheidssituatie in de stad en voor de lokale economie worden gemeten, er is ook aandacht voor de maatschappelijke en sociale effecten. En – niet onbelangrijk in de kaasstad – er is aandacht voor het toerisme.
Inzicht krijgen, dat is het doel van de Goudse coronamonitor. ‘We hebben een cijfermatige werkelijkheid uit onze reguliere controlcyclus en we houden tussentijds de vinger aan de pols’, zegt Bunnik. ‘Maar in een crisis worden heel andere dingen van ons gevraagd. We merken dat mensen hun rekeningen niet meer kunnen betalen, en dat het aantal bijstandsgerechtigden en werklozen toeneemt. Daar wilden we meer over weten.’

Uniek

Gouda betrekt de cijfers uit tal van bronnen, zowel openbare cijfers als eigen gegevens en een eigen stadspeiling. Dat maakt de monitor naar eigen zeggen uniek. Gezondheidscijfers, zoals over het aantal, zijn afkomstig van het RIVM. Economische cijfers, zoals het aantal werkzoekenden of het aantal WW-uitkeringen, komen van het UWV, het CBS, de Kamer van Koophandel en van de VNG-site waarstaatjegemeente.nl. 
Andere cijfers komen van het Leger des Heils (daklozen) en van de lokale VVV (toerisme). En Gouda hield stadspeilingen onder de bevolking, waarin onder meer werd gevraagd hoe bedreigend de inwoners de coronacrisis vinden voor zichzelf. Slechts 18 procent vindt de pandemie ‘helemaal niet bedreigend’, ruim de helft toch wel enigszins, en 28 procent vindt het virus redelijk tot heel bedreigend.
De cijfers zeggen veel over de staat van de stad. Eerst de gezondheidssituatie: in het eerste coronajaar – maart 2020 tot en met februari 2021 – raakten bijna vijfduizend Gouwenaren besmet met het virus; 148 van hen overleden. De economische gevolgen zijn ook groot: het aantal werkzoekenden was het afgelopen jaar fors hoger dan een jaar eerder. Datzelfde geldt voor het aantal bijstandsdossiers, al is de impact lager dan verwacht omdat het rijk diverse steunmaatregelen heeft genomen om de economische klap op te vangen.

Staar je niet blind op de cijfers alleen

Faillissementen

Nu de cijfers op een rij staan, komt Gouda wat ‘paradoxale dingen’ tegen, zegt Bunnik. Neem het aantal faillissementen. De gemeente hoort dat ondernemers het zwaar hebben, zeker in de horeca. ‘Maar dat zien we in de cijfers niet terug.’ In coronajaar 2020 gingen zes Goudse bedrijven kopje-onder, een jaar eerder waren dat er nog elf. ‘Dat hadden we niet verwacht.’ 
Het meevallend aantal faillissementen kan verschillende oorzaken hebben, maar de belangrijkste zijn de steunmaatregelen van de rijksoverheid. ‘Het lijkt erop dat iedereen door die regelingen langer in de lucht wordt gehouden’, zegt Bunnik. Een andere mogelijkheid is dat de bulk aan bankroeten nog moet komen. ‘Dat is goed om te weten, want daar moet je dan je pijlen op richten.’
Bunnik heeft zowel economie als financiën in zijn portefeuille. ‘Als wethouder economie zeg ik iets wat ik als wethouder financiën niet mag zeggen: staar je niet blind op de cijfers alleen. Kijk ook naar de dynamiek in de samenleving.’ Een verhaal hoeft niet altijd in lijn te zijn met de kale cijfers, wil Bunnik maar zeggen. 

Steun

Neem de faillissementen: dat er weinig bedrijven omvallen, betekent niet dat de ondernemers het niet zwaar hebben. Wel zijn ze flink gesteund. Zo vroegen Goudse ondernemers in het eerste coronajaar bijna 30 miljoen euro steun aan op basis van de tijdelijke Noodmaatregel Overbrugging Werkgelegenheid (NOW), waarvan de bulk (15,7 miljoen) overigens in de eerste van drie steunperiodes. Bijna vierhonderd bedrijven kregen toen steun op basis van de eerste regeling; nu zijn dat er nog 219. Nog eens 7,5 miljoen euro werd uitgekeerd op basis van de Tozo, waarmee de steun aan zelfstandig ondernemers is geregeld. Zonder die steun van het rijk had de Goudse economie er heel anders voorgestaan.
Desondanks zijn de gevolgen voor de stadskas groot. Ook Gouda heeft te maken met een ‘gigantisch tekort’ in het sociaal domein, zegt Bunnik. ‘We hadden gelukkig een goede algemene reserve, maar daar teren we op in. Corona ebt nog wel even na, daar moeten we alert op blijven.’