De eerste kennis- en netwerkbijeenkomst van het RPO (Risico Platform Overheden) van dit jaar stond in het teken van AI. Kunnen gemeenten het toepassen? Kan dit op verantwoorde wijze? ‘Eén ding is zeker, negeren kan niet,’ zegt spreker Kees van den Tempel.
Vijfde industriële revolutie
Van den Tempel werkte 25 jaar voor overheden op het snijvlak van ICT en dienstverlening. Hij houdt van wiskunde, programmeren en van algoritmen. Uit interesse legde hij zich toe op kunstmatige intelligentie. Na de stoommachine, elektriciteit, de verbrandingsmotor en de computer is kunstmatige intelligentie de vijfde industriële revolutie, zegt hij. Van den Tempel voorziet dat 40% van de werkuren die we nu maken, straks worden gedaan door AI.
Bedrieglijk echt
Hij laat zien hoe gemakkelijk het is een deepfake filmpje te maken met een kwaadaardige inhoud. Bedrieglijk echt ziet het eruit. ‘De waarheidscrisis ligt om de hoek’, reageert Christiaan Ravensbergen, directeur VNG Risicobeheer. Maar AI is ook toepasbaar voor goede doeleinden. Van den Tempel vertelt hoe de sociale dienst van de Drechtsteden informatiefilmpjes over sociale regelingen met AI omzet in elke gewenste taal. Een andere gemeente gebruikt AI om ‘verwonderadressen’ op te sporen in de strijd tegen ondermijning. ‘Uiteraard moet er uiteindelijk een mens kijken naar de uitkomsten, dat ging er mis bij de toeslagenaffaire,’ zegt Van den Tempel. De rijksoverheid verbiedt ambtenaren te werken met gratis versies van bijvoorbeeld Chat GTP, maar toepassen van programma’s waarin ethische voorwaarden zijn geborgd, mag wel. Gemeenten kunnen hierin hun eigen beleid maken.
Klein beginnen
De stappen voor het maken van een AI-toepassing zijn:
- Een projectopzet (houd rekening met privacy en ethiek, mensen, budget)
- Data verzamelen (anonimiseren, pseudonimiseren)
- Data bewerken (opschonen)
- Een model trainen en testen
- Productie (registratie, server capaciteit, monitoren, beveiligen etc.)
Van den Tempel adviseert een multidisciplinair team in te stellen. Agile werken met korte sprints gaat het beste. ‘Je moet het uitproberen en klein beginnen, anders weet je niet waar je het over hebt.’ Hij toont vervolgens hoe gemakkelijk het is om een AI tool opdracht te geven een model te maken in programmeertaal Python. Mooi én verontrustend; het blijkt een koud kunstje te zijn om een script voor malware te laten maken. Hij toont ook dat Chat GTP dit beargumenteerd weigert, maar een ander, minder ethisch programma levert binnen een minuut. Van den Tempel adviseert elke gemeente om ervaring te gaan opdoen met AI. ‘Bedenk een use case, experimenteer en betrek verschillende domeinen erbij. AI is geen hype, negeren is niet mogelijk.’
Meer informatie
Drie maal per jaar houdt het RPO een bijeenkomst voor de professionele gemeenschap van concern- en businesscontrollers, hoofden Financiën en strategisch adviseurs van voornamelijk gemeenten, en van waterschappen en provincies.