Jonge vrouwen voelen zich twee keer zo vaak onveilig in de eigen buurt als jonge mannen, bevestigde de Veiligheidsmonitor 2023. Deze verschillen in veiligheidsbeleving tussen mannen en vrouwen zijn schokkend, en er is de laatste jaren geen enkele verbetering zichtbaar.
Als zich excessen als aanranding of verkrachting voordoen blijft de reflex, ook bij politici en politie, hetzelfde: we zeggen tegen vrouwen dat ze ’s avonds niet alleen over straat moeten gaan. Het is goedbedoeld, maar daarmee leggen we de bal toch (weer) bij jonge vrouwen om slachtofferschap te voorkomen en ondernemen we geen actie op de punten waarmee we daadwerkelijk kunnen bijdragen aan een oplossing. De recente protestmars na een reeks aanrandingen in Leiden en de Nacht tegen Seksueel Geweld in Amsterdam onderstrepen dat we meer moeten en kúnnen doen. Gemeenten moeten in actie komen om de openbare ruimtes veiliger en meer uitnodigend te maken voor jonge vrouwen.

Het hoeft ook niet ingewikkeld te zijn

Weinig aandacht 
Recent onderzoek dat ik met collega’s van de Erasmus Universiteit en TU Delft uitvoerde in Rotterdam, laat zien dat de inrichting van de openbare ruimte onveiligheidsbeleving van jonge vrouwen in de hand werkt, terwijl deze juist een deel van de oplossing kan zijn. 
Dat komt voor een deel omdat bij de inrichting van de publieke ruimte de behoeften van jongens en jonge mannen als norm worden genomen en er weinig aandacht is voor de wensen van meiden en jonge vrouwen. Daardoor voelen zij zich in stedelijke gebieden onveiliger en komen zij minder buiten. Jongens en jonge mannen voelen zich aangetrokken tot sportfaciliteiten zoals voetbalvelden en skateparken. Zulke faciliteiten worden vaak ingepast in de publieke ruimte, onder andere om overlast door jongeren tegen te gaan. Dit versterkt een door jongens en jonge mannen gedomineerde omgeving, waardoor meiden en jonge vrouwen zich weer onveiliger voelen en worden beperkt in hun bewegingsvrijheid.
Vrijwel alle meiden die we spraken voor ons onderzoek zijn weleens lastiggevallen op straat. Ze werden nagefloten, uitgescholden of zelfs achtervolgd tot hun huis.

Ogen op straat
Eigen onderzoek laat zien dat jonge vrouwen om zich veilig te voelen een openbare ruimte nodig hebben met voldoende informeel toezicht van een gevarieerd publiek, maar waar zij ook privacy kunnen vinden. Het onderzoek toont aan dat de inrichting van de openbare ruimte een gevarieerd publiek en het gevoel van ‘ogen op straat’ kan faciliteren, en biedt daartoe vijf ontwerpprincipes. Er zijn veel plekken die de plank misslaan, maar gelukkig zijn er ook plekken die aan die principes al grotendeels voldoen; ook in sociaal-economisch zwakkere wijken in grote steden.

De behoeften van jongens en jonge mannen worden als norm genomen
 

Het hoeft ook niet ingewikkeld te zijn. Een overzichtelijk park dat wordt omringd door woningen die uitkijken op het groen, met een toegankelijk paviljoen met een schoon, openbaar toilet en faciliteiten waar verschillende groepen – jong en oud, man en vrouw – vermaak kunnen vinden, zou een voorbeeld kunnen zijn. 
Gemeenten, maar ook welzijnsorganisaties en jongerenwerkers, moeten de handschoen oppakken door in het ontwerpproces van de openbare ruimte al rekening te houden met de behoeften van jonge vrouwen, en hen er actief bij te betrekken zodat er ruimte is voor hun belevingswereld. De ontwerp- en participatieprincipes die ons onderzoek heeft opgeleverd kunnen daarbij als leidraad dienen.